Jakie są przyczyny astmy? Poznaj objawy i dowiedz się, jak diagnozować astmę

Choroby układu oddechowego stają się coraz powszechniejsze. W tej grupie schorzeń na szczególną uwagę zasługuje astma. Według danych WHO choruje na nią ponad 300 milionów osób na świecie, z czego do 2025 roku liczba ta może wzrosnąć o kolejne 100 milionów. Astma oskrzelowa to duże wyzwanie dla współczesnej medycyny – wielu pacjentów nie jest zdiagnozowanych lub diagnostyka astmy jest przeprowadzana, dopiero gdy choroba jest już zaawansowana.

Co to jest astma?

Astma to termin określający przewlekły stan zapalny dróg oddechowych. Centrum choroby są oskrzela, które w wyniku nadwrażliwości na niektóre bodźce zbyt mocno się kurczą. To z kolei utrudnia przepływ powietrza przez drogi oddechowe. Z czasem mięśnie ścian oskrzeli się pogrubiają, a ciężki przebieg choroby lub jej nieleczenie może prowadzić do niewydolności oddechowej.

Astma oskrzelowa ma objawy charakterystyczne, jednak rozwój schorzenia może łatwo przeoczyć lub przypisać na przykład problemom natury kardiologicznej, braku kondycji fizycznej czy starzeniu się organizmu. Główne objawy astmy to przede wszystkim trudności w swobodnym oddychaniu – pojawiają się ataki duszności, świszczący oddech. Pacjent skarży się na uporczywy kaszel, szczególnie w porach nocnych lub nad ranem. Do listy objawów należy także dodać ucisk w klatce piersiowej. Co ważne, trudności w oddychaniu, które charakteryzują astmę oskrzelową, dotyczą momentu wydechu. Warto to podkreślić, ponieważ wiele osób błędnie myśli, że astma utrudnia przepływ powietrza w czasie wdechu.

Rodzaje i przyczyny astmy

Astma ma dwa głównie rodzaje. Choroba może mieć podłoże alergiczne lub niealergiczne. Astma alergiczna jest wynikiem nadwrażliwości organizmu na pewne alergeny. Stąd jej rozwój często jest powiązany z np. nieleczonym atopowym zapaleniem skóry czy alergiami pokarmowymi, i zwykle występuje u dzieci. Z kolei astma niealergiczna dotyka częściej dorosłych. W tym przypadku przyczyna astmy nie jest do końca znana. Z pewnością czynnikami zwiększającymi rozwój choroby mogą być m.in. geny, zanieczyszczenie powietrza czy styl życia. Wielu specjalistów wskazuje na wpływ diety na rozwój astmy – chodzi o braki witaminy D, antyoksydantów, kwasów tłuszczowych omega-3, jak i spożywanie zbyt dużej ilości przetworzonej żywności. Potrzebne są jednak dalsze badania w tym kierunku.

Astma wysiłkowa to choroba, w której skurcze oskrzeli pojawiają się jako efekt wysiłku fizycznego. Astma zawodowa dotyka często osoby, których praca wymaga kontaktu z substancjami chemicznymi, pyłkami drewna, mąką, lateksem czy innym alergenem wyzwalającym atak choroby. Sporo mówi się i pisze o astmie aspirynowej. Ten rodzaj astmy jest powiązany z nadwrażliwością na niektóre niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Ze względu na przebieg choroby wyróżniamy astmę lekką, umiarkowaną oraz ciężką. W każdym z przypadków pacjent powinien być pod kontrolą lekarza i ściśle stosować się do jego zaleceń i metod leczenia. Warto dodać, że astma u dzieci często samoistnie zanika lub łagodnieje. Zdarza się jednak, że choroba – mimo leczenia – nie ustępuje. Bywa też tak, że ataki astmy mijają, po czym wracają po miesiącach czy nawet latach. Nawrót choroby może być związany ze zmianami hormonalnymi (np. ciąża pacjentki), zmianą środowiska pracy czy stylu życia.

Jak sprawdzić, czy mam astmę?

Diagnostyka astmy powinna mieć miejsce tuż po zauważeniu u siebie pierwszych objawów choroby. Mowa o atakach duszności, kaszlu, świszczącym oddechu, ucisku w klatce piersiowej. Należy się także zwrócić o pomoc do specjalisty, jeśli zauważysz u siebie kaszel po wysiłku, typowe objawy alergii. Jaki lekarz stwierdza astmę? Specjalistą w tym zakresie jest pulmonolog. W ramach kontroli i profilaktyki powinni zgłosić się do niego także pacjenci z pozytywnym wywiadem rodzinnym w kierunku astmy, palacze i alergicy.

Jak diagnozować astmę?

Pierwszym krokiem w diagnostyce astmy jest wywiad medyczny oraz badanie fizykalne pacjenta. Lekarz zleci także dodatkowe badania, mogą to być testy skórne i wziewne, czy spirometria. Wielu pacjentów zastanawia się, czy astma wyjdzie na spirometrii? Należy podkreślić, że jest to nieinwazyjne i bezbolesne badanie czynnościowe układu oddechowego. Jego przeprowadzenie pozwala określić objętość i pojemność płuc, a także sprawdzić szybkość przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Spirometria jest zatem ważnym badaniem w diagnostyce astmy. Jeśli w wyniku badania nie pojawią się odchylenia od norm, lekarz może zalecić powtórzenie badania po uprzednim podaniu leku rozkurczającego oskrzela.

Leczenie astmy zależy od stanu zdrowia pacjenta, ilości i częstotliwości występowania objawów choroby. Zwykle lekarz przepisuje leki przeciwzapalne, jak i leki o szybkim działaniu, łagodzące objawy ataku astmy. Odpowiednio prowadzone leczenie i współpraca na linii pacjent-lekarz pozwala przywrócić choremu komfort życia i zapobiega rozwojowi astmy.

Osoby chcące umówić się na konsultację pulmonologiczną, zapraszamy do Premium Medical. W naszej klinice przyjmuje doświadczony pulmonolog w Warszawie, a szybkie terminy wizyt pozwalają zapewnić pacjentom odpowiednią opiekę zdrowotną i diagnostykę od razu po zauważeniu u chorego objawów astmy.

Bibliografia:

1. Dr hab. n. med. Filip Mejza, Co to jest astma? Jakie są jej przyczyny i objawy?, mp.pl, data dost. 20.02.2023 r.
2. Kinga Lis, Zbigniew Bartuzi, Wpływ diety na występowanie i rozwój astmy [w:] Alergia Astma Immunologia 2019,24 (1): 2-7.

3. Michał Pirożyński, Zbigniew Solarski, Astma oskrzelowa [w:] Postępy Nauk Medycznych 11/2007, s. 466-478.