Astma zawodowa. Przyczyny i objawy niebezpiecznej choroby zawodowej

Pogorszenie zdrowia z powodu warunków pracy nie należy do rzadkości. Niestety, w wielu przypadkach pracownicy nie są odpowiednio diagnozowani w tym kierunku. Jedną z najczęstszych chorób rozwijających się w wyniku ekspozycji zawodowej może być astma – choroba zawodowa obejmująca dolne drogi oddechowe i obniżająca jakość życia chorego. Jak leczyć astmę zawodową i co jest jej bezpośrednią przyczyną?

Spis treści

Co to jest astma zawodowa?

Aby dane schorzenie mogło być określane mianem choroby zawodowej, musi zostać udowodniony związek przyczynowo-skutkowy między rozwojem choroby a warunkami pracy danej osoby. Astma zawodowa to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób zawodowych. Ekspozycja na szkodliwe czynniki w miejscu pracy może powodować rozwój choroby u podatnych osób.

Przyczyny astmy zawodowej można podzielić na dwie główne grupy. W pierwszej z nich są wszelkie uczulające alergeny, w drugiej czynniki drażniące drogi oddechowe. Najpopularniejsze czynniki szkodliwe w miejscu pracy to przede wszystkim mąka, pyły drewna, pyłki roślin, substancje chemiczne, lateks, alergeny zwierzęce. Jak widać, astma zawodowa to choroba mogąca występować w wielu środowiskach zawodowych. Są na nią narażeni piekarze, laboranci, weterynarze, fryzjerzy, pracownicy fabryk tekstylnych czy przemysłu spożywczego.

Na pytanie, czy astma oskrzelowa to choroba zawodowa, można odpowiedzieć twierdząco. Pod warunkiem, że przyczyny choroby są powiązane ze środowiskiem pracy chorego. Należy rozróżnić sytuację, w której czynniki szkodliwe w miejscu pracy mają związek z rozwojem choroby od tej, kiedy to warunki pracy zwiększają ryzyko napadu astmatycznego u osób ze zdiagnozowaną wcześniej astmą. Podsumowując, warunki w miejscu pracy mogą zarówno przyczynić się do rozwoju astmy, jak i nasilić objawy rozwiniętej już choroby.

Astma oskrzelowa jako choroba zawodowa

Astma zawodowa jest chorobą charakteryzującą się nadreaktywnością oskrzeli i stanem zapalnym dróg oddechowych. Podłoże schorzenia jest takie samo, jak w przypadku innych odmian astmy (przeczytaj więcej na temat przyczyn i diagnostyki astmy). Astma zawodowa ma zatem typowe objawy. Dolegliwości te pojawiają się po kontakcie z danym czynnikiem szkodliwym, ich intensywność i rodzaj może się różnić w zależności od danego alergenu/substancji drażniącej. Pacjent zwykle skarży się na ucisk w klatce piersiowej, duszności, suchy i napadowy kaszel. Objawy astmy oskrzelowej zawodowej to także alergiczny nieżyt nosa, alergiczne zapalenie spojówek czy zmiany skórne.

Czy z astmą można pracować?

Astma zawodowa obniża jakość życia chorego, jednak odpowiednio kontrolowana i leczona choroba w większości przypadków pozwala na kontynuowanie pracy zawodowej pacjenta. Zazwyczaj wystarczy ograniczyć ekspozycję na dany czynnik, poprawić warunki pracy i regularnie przyjmować leki. Bywa jednak i tak, że chory musi zmienić zawód. Biorąc to pod uwagę, pracodawcy powinni wprowadzić należyte środki profilaktyczne w miejscach pracy, w których występują popularne czynniki szkodliwe. Profilaktyka astmy zawodowej obejmuje przede wszystkim regularne badania kontrolne pracowników oraz zastosowanie się do aktualnych zasad BHP w danym środowisku pracy. Odzież ochronna, odpowiednia wentylacja pomieszczeń, sprawdzanie stężenia szkodliwych substancji – dbanie o dobre warunki pracy zmniejsza ryzyko występowania wielu chorób zawodowych.

Astma zawodowa – leczenie i rozpoznanie choroby

Jeśli u pacjenta podejrzewana jest astma zawodowa, objawy choroby należy potwierdzić odpowiednimi badaniami. Jednym z nich jest PEF, czyli pomiar szczytowego przepływu wydechowego. Badanie przeprowadza się zarówno w miejscu pracy pacjenta, jak i poza nim. Pomocne w diagnostyce astmy zawodowej są także próby alergiczne, czy spirometria. Na podstawie wywiadu lekarskiego i wyników badań od pulmonologa, chory może starać się o wydanie orzecznictwa medycznego przez lekarza medycyny pracy. Warto dodać, że przy diagnostyce astmy zawodowej, objawy mogą pojawić się nawet po zakończeniu pracy w danym środowisku. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministra z 30.06.2009 roku w przypadku astmy zawodowej, od momentu wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych upoważniających do rozpoznania choroby zawodowej, mimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym, może minąć rok.

Co w przypadku, gdy u pacjenta została zdiagnozowana astma zawodowa? Czy można wyleczyć skutecznie tę chorobę? Leczenie astmy jest objawowe. Stosowane są leki, pomocne jest unikanie czynników wywołujących astmę. Mowa zarówno o tych, które są bezpośrednią przyczyną ataku choroby, jak i o tych, które zwiększają ryzyko wystąpienia napadu każdego rodzaju astmy (dym tytoniowy, zanieczyszczenie powietrza).

W Premium Medical gwarantujemy szybką diagnostykę chorób na tle alergicznym i chorób zawodowych. Przyjmuje u nas doświadczony pulmonolog w Warszawie, dysponujemy także pełną ofertą badań laboratoryjnych, dzięki czemu każdy pacjent ma zapewnioną kompleksową opiekę na etapie badań i leczenia astmy. Wizytę w naszej przychodni możesz umówić online, telefonicznie lub osobiście – ul. Kobielska 23, zapraszamy!

Chcesz dowiedzieć się więcej na temat astmy? Przeczytaj również:

• Czym jest astma alergiczna? Poznaj przyczyny, objawy i możliwości leczenia
• Astma wysiłkowa – choroba sportowców? Przyczyny i objawy astmy wysiłkowej

Bibliografia:

1. Cezary Pałczyński, Astma zawodowa, podyplomie.pl, data dost. 19.03.2023 r.
2. Dr med. Filip Mejza, Astma zawodowa, mp.pl, data dost. 19.03.2023 r.
3. Kuzioła Karolina, Kopiec Dominika, Zawodowe alergiczne choroby układu oddechowego – astma zawodowa [w:] Journal of Education, Health and Sport, 2022; 12 (11): 178-182.
4. Zawodowe choroby płuc, europeanlung.org, data dost. 19.03.2023 r.
5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych, Dz.U. 2009 Nr 105 poz. 869.

6. Podsumowanie wytycznych: rozpoznanie i leczenie astmy zawodowej oraz jej zapobieganie, tłum. dr n. med. Tadeusz Przybyłowski [w:] Medycyna po dyplomie nr 10/2012.