Na czym polegają badania czynnościowe układu oddechowego? Metody i rodzaje

Choroby układu oddechowego dotykają osób w każdym wieku. Coraz liczniejsza grupa pacjentów z zaburzeniami sprawności wentylacyjnej wskazuje na konieczność zintensyfikowania działań profilaktycznych w tym zakresie. Nie można przy tym zapomnieć także o samej diagnostyce. W przypadku chorób płuc czy oskrzeli niezwykle pomocne są badania czynnościowe układu oddechowego.

Jak sprawdzić wydolność oddechową?

Zadyszka po wejściu na drugie piętro, kaszel po wysiłku fizycznym, duszności, świszczący oddech. To tylko niektóre z możliwych sygnałów rozwijającej się choroby układu oddechowego. Aby sprawdzić swoją wydolność oddechową, można przeprowadzić pod kontrolą lekarza testy wysiłkowe, na przykład test 6MWT, czyli 6-minutowy test marszowy. Pacjent maszeruje w swoim tempie przez 6 minut, a wynik badania pozwala określić jego ogólną tolerancję wysiłku. W warunkach domowych zalecane jest m.in. badanie pulsoksymetrem, który określa wysycenie krwi tlenem. Jednak w celu dokładniejszej diagnostyki stosowane są metody badań czynnościowych układu oddechowego. Badania te przeprowadzane są w szpitalach lub gabinetach lekarskich, w zależności od danej techniki.

Co to jest badanie czynnościowe układu oddechowego?

Badania czynnościowe układu oddechowego to nieinwazyjne metody, dzięki którym możliwe jest uzupełnienie diagnostyki chorób układu oddechowego i kontrola wyników leczenia pacjentów. Przeprowadzenie poszczególnych badań pozwala rozróżnić zaburzenia wentylacji, jest także jednym z elementów orzecznictwa medycznego dla osób starających się np. o rentę. Jakie są badania czynnościowe układu oddechowego? Najpowszechniejsze to spirometria, pomiar szczytowego przepływu wydechowego (PEF), pletyzmografia, oscylometria impulsowa (IOS), badanie DLCO.

Warto dodać, że zaburzenia sprawności wentylacyjnej można rozróżnić na te o typie restrykcji lub obturacji. W pierwszym z przypadków mowa o chorobach, które są powiązane ze zmniejszeniem całkowitej pojemności płuc (np. gruźlica płuc, choroby śródmiąższowe płuc). W drugim – zaburzenia w przepływie powietrza przez drogi oddechowe powstają w wyniku zwężenia dróg oddechowych (np. astma oskrzelowa, POChP). Poszczególne metody badań pozwalają rozróżnić typ zaburzeń i tym samym dobrać indywidualnie sposoby leczenia pacjenta.

Badania czynnościowe układu oddechowego u dorosłych

Najczęściej stosowanym badaniem czynnościowym układu oddechowego jest spirometria. Pozwala oszacować objętość i pojemność płuc, jak i przepływ powietrza przez drogi oddechowe w różnych fazach cyklu oddychania. Badanie polega na wykonywaniu manewrów oddechowych – głębokich wdechów i wydechów przez ustnik, przy jednoczesnym zastosowaniu klipsa na nos. U niektórych pacjentów przeprowadzana jest także tzw. próba rozkurczowa, czyli powtórzenie spirometrii po podaniu leku rozkurczającego oskrzela. W przypadku podejrzenia występowania utajonego skurczu oskrzeli wykonuje się tzw. próbę prowokacyjną, a pacjentowi podaje się lek wywołujący skurcz oskrzeli.

Inne metody badań czynnościowych układu oddechowego u dorosłych to m.in. pletyzmografia. Badanie określa opór dróg oddechowych i objętość płuc, w tym objętość zalegającą (powietrze, które pozostaje w płucach po maksymalnym wydechu). W trakcie badania pacjent oddycha spokojnie przez ustnik. Jedynym utrudnieniem jest krótka blokada przepływu powietrza w aparacie. Z kolei badanie DLCO określa zdolność dyfuzyjną gazów w płucach. Pacjent zostanie poproszony o wykonanie maksymalnego wydechu, a następnie maksymalnego wdechu, w trakcie którego zostaną mu podane z powietrzem gazy znacznikowe (hel i tlenek węgla). Kolejnym etapem jest wstrzymanie oddechu na 10 sekund i wydech. Badanie to jest stosowane zwłaszcza w diagnostyce chorób śródmiąższowych płuc.

Badania czynnościowe układu oddechowego

Jeśli chcesz umówić się na konsultację pulmonologiczną, zapraszamy do rezerwacji wizyty w Premium Medical. W naszych gabinetach przyjmuje ceniony pulmonolog w Warszawie, oferta kliniki obejmuje także przeprowadzanie badań czynnościowych układu oddechowego.

Bibliografia:

1. Irena Wojsyk-Banaszak, Anna Bręborowicz, Metody badań czynnościowych układu oddechowego u dzieci w wieku przedszkolnym [w:] Postępy w medycynie oddechowej 2010; 78(3): 216-223.
2. Kornel Gajewski, Badania czynnościowe układu oddechowego, mp.pl, data dost. 20.02.2023 r.

3. Ewa Nowakowska-Świrta, Marta Wiszniewska, Jolanta Walusiak-Skorupa, Diagnostyka chorób alergicznych układu oddechowego, npz.net.pl, data dost. 20.02.2023 r.