Barwnikowe zmiany skórne – rodzaje i kiedy należy je przebadać?

Kiedy ostatni raz przyjrzałeś się dokładnie swojej skórze? Spójrz na nogi, przedramiona, tułów  większość z nas ma zmiany barwnikowe. Pieprzyki czy piegi to nie tylko domena osób z jasną karnacją. Statystycznie każdy z nas ma ich nawet 20-40. Można je potraktować jako pewnego rodzaju naturalną ozdobę ciała, coś, co Cię wyróżnia. Warto jednak pamiętać, że zmiany barwnikowe wymagają regularnej kontroli. Zarówno tej przeprowadzonej samodzielnie, jak i pod okiem specjalisty.

Co to są znamiona barwnikowe?

Melanocyty  z pewnością nieraz obił Ci się o uszy ten termin. To komórki, które wytwarzają melaninę, czyli barwnik skóry. W sytuacji, gdy dochodzi do zwiększonej aktywności melanocytów i ich nadmiernego nagromadzenia się w jednym miejscu, na skórze pojawia się znamię. Dlatego też zmiany barwnikowe skóry są też określane mianem zmian melanocytowych.

Gdy już wiemy, co to są znamiona na skórze, warto poznać dokładne przyczyny ich powstawania. Na tej liście z pewnością znajdują się takie czynniki, jak: geny, wiek, fototyp skóry, zmiany hormonalne, ekspozycja skóry na promieniowanie ultrafioletowe, a także stosowanie niektórych leków. Znamiona barwnikowe na skórze mogą mieć charakter wrodzony lub nabyty. Pierwsze z nich są widoczne na ciele już od momentu urodzenia lub też pojawiają się krótko po urodzeniu. Zwykle są mocno napigmentowane, często też są owłosione. Zmiany nabyte mogą wystąpić w praktycznie każdym momencie życia, choć ich spore nasilenie przypada zwykle na okres dorastania czy ciąży.

Zmiany barwnikowe skóry a ryzyko czerniaka

Czerniak to złośliwy nowotwór, który może obejmować skórę, błony śluzowe czy błonę naczyniową gałki ocznej. Choroba ta rozwija się zarówno na tle zmian barwnikowych, jak i na dotychczas niezmienionym obszarze. Stąd tak ważne jest regularne badanie znamion i ocena stanu skóry. Zmiany barwnikowe na skórze można podzielić na łagodne oraz atypowe (inaczej dysplastyczne). Zmiany o charakterze łagodnym to zmiany o regularnym, symetrycznym kształcie. Wyróżnia je jednolity kolor, dobrze widoczne brzegi. Tego rodzaju zmiany mają niskie ryzyko zezłośliwienia, nie oznacza to jednak, że nie powinno się ich badać i chronić. Nadmierna ekspozycja na promienie UV, drażnienie zmian na skórze ubraniami czy biżuterią to jedne z tych czynników, które zwiększają ryzyko rozwinięcia się chorób skóry. Jeśli chodzi o zmiany barwnikowe, plamki, które swędzą, nagle zmieniają kształt, rozmiar, kolor lub krwawią, wymagają pilnej kontroli u specjalisty.

Jak wygląda atypowa zmiana na skórze. Czy jest groźna? Do dysplastycznych zmian barwnikowych zaliczamy zmiany asymetryczne, o nieregularnych brzegach, mające niejednolity kolor. Zmiany te to także zmiany o średnicach większych niż 5 mm. Atypowe znamiona mogą się zezłośliwić, dlatego wymagają regularnej kontroli u specjalisty  zwykle co 6 miesięcy, niekiedy raz na rok. Harmonogram wizyt jest ustalany indywidualnie dla każdego pacjenta. W trakcie wizyty lekarz ocenia stan skóry pacjenta, badając nie tylko miejsce występowania zmiany, ale całe ciało. Dermatoskopia to badanie nieinwazyjne i bezbolesne. Jeśli specjalista określi dane zmiany barwnikowe za potencjalnie niebezpiecznie, zaleci ich usunięcie. Są one wycinane w znieczuleniu miejscowym wraz z marginesem skóry, a następnie wysyłane do badania histopatologicznego. Jeśli jego wynik wskaże złośliwy charakter zmiany, pacjent jest obejmowany odpowiednim leczeniem. Warto podkreślić, że szybka diagnoza i wykrycie czerniaka we wczesnym stadium choroby, daje ponad 90% szans na wyleczenie pacjenta.

Zmiany barwnikowe – przebarwienia pod kontrolą

Jak już zostało wspomniane, czerniak może rozwinąć się na podłożu istniejących już znamion lub też na zupełnie niezmienionej skórze. Dlatego tak ważne jest, aby regularnie się badać, jak i dbać o swoją skórę. Jednym z czynników zwiększających rozwój nowotworu skóry jest promieniowanie UV. Nadmierna ekspozycja na słońce nie dość, że przyczynia się do powstawania wolnych rodników, które odpowiadają za starzenie się organizmu, to na dodatek może prowadzić do poparzeń słonecznych i uszkodzeń skóry. Promienie UV mogą być przyczyną mutacji w DNA komórek skóry, a te z kolei zwiększają ryzyko pojawienia się zmian nowotworowych. Czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia czerniaka są nawet oparzenia słoneczne z czasów dzieciństwa! Nie bez znaczenia jest też promieniowanie ze źródeł sztucznych, związane z wizytami w solarium.

Jak dbać o zmiany barwnikowe, czy niebezpieczne jest wystawianie ich na działanie promieni słonecznych? Zdecydowanie tak. Idealnym rozwiązaniem jest codzienne stosowanie kremów z filtrami przeciwsłonecznymi na twarz i ciało, a także ich ponowna aplikacja w ciągu dnia, najlepiej co 2-3 godziny (i po każdej kąpieli w wodzie). Niestety, wciąż wiele osób o tym zapomina. Tak samo, jak o unikaniu przebywania na słońcu latem w godzinach 10-16, noszeniu kapelusza/czapki oraz okularów przeciwsłonecznych od optyka. Pozornie tak błahe rzeczy, są w stanie zmniejszyć ryzyko rozwoju czerniaka.

Niepojące są statystyki wzrostu zachorowań na czerniaka oraz związanej z chorobą śmiertelności. Jeśli masz zmiany barwnikowe, skonsultuj się ze specjalistą, który oceni ich stan. Umów się na wizytę, gdy dotychczas małe i bezproblemowe zmiany zmieniają swój wygląd lub na Twojej skórze pojawiła się nowa zmiana o dziwnym kolorze/kształcie/rozmiarze. W Premium Medical czeka na Ciebie doświadczony dermatolog w Warszawie. Oprócz badania dermatoskopowego oferujemy także usuwanie zmian barwnikowych, zarówno ze względów medycznych, jak i estetycznych.

Bibliografia:

1. Kim M. O’Connor, MD Andy J. Chien, MD, PhD, Znamiona melanocytowe: postępowanie w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej (tłum. Alicja Jabłońska-Som) [w:] Medycyna po dyplomie 2009/07.
2. dr n. med. Jolanta Maciejewska, Znamiona barwnikowe, mp.pl, data dost. 22.05.2022.

3. Znamię barwnikowe – łagodne czy atypowe? Jak odróżnić?, akademiaczerniaka.pl, data dost. 22.05.2022