Co trzeba wiedzieć o cytologii i dlaczego powinnaś ją wykonywać?

Regularne badania kontrolne to najlepsza forma profilaktyki nowotworowej. Każdego roku ok. 3000 kobiet w Polsce dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy. Statystyki te mogłyby być znacznie niższe, gdyby pacjentki systematycznie wykonywały badanie cytologiczne. Odpowiednio wcześnie wykryte zmiany nowotworowe dają większe szanse na pozytywny przebieg leczenia i powrót do zdrowia. Co to jest cytologia i kiedy należy ją wykonać?

Cytologia – co to za badanie i kto powinien się na nie zgłosić?

Cytologia to badanie przesiewowe, zaliczane do profilaktyki kobiecych nowotworów. Tak, jak regularnie zgłaszasz się na USG lub mammografię w celu wykrycia ewentualnych zmian w piersiach, tak samo na Twojej liście badań kontrolnych powinna zagościć cytologia. Co wykrywa to badanie? Cytologia jest przeprowadzana w celu wykrycia raka szyjki macicy. Badanie to pozwala rozpoznać chorobę we wczesnym stadium lub wykryć obecność komórek przedrakowych, zanim choroba da objawy, dzięki czemu zwiększa szanse pacjentki na skuteczne leczenie.

Jak wygląda badanie cytologiczne? Cytologię wykonuje lekarz ginekolog lub położna. Wizyta w gabinecie ginekologicznym jest krótka, u większości kobiet badanie to nie jest związane z dyskomfortem lub jest on mały. Podczas badania stosuje się wziernik, który rozszerza ściany pochwy i ułatwia dojście do szyjki macicy. W ramach cytologii specjalnym narzędziem, jakim jest szczotka cytologiczna, pobiera się komórki z tarczy i kanału szyjki macicy, które następnie są poddane analizie w laboratorium.

Cytologia klasyczna a cytologia LBC

Do tej pory najczęściej wykonywanym badaniem była klasyczna cytologia, obecnie lekarze coraz częściej sięgają po nowsze i skuteczniejsze metody diagnostyczne, jak cytologia LBC. Czym różnią się te dwa badania? Klasyczna cytologia polega na pobraniu materiału i umieszczeniu go (odpowiednio utrwalonego) na szkiełku mikroskopijnym, które jest oddawane do analizy w laboratorium. Czułość badania sięga maksymalnie 70-80% (dlatego tak ważne jest, aby regularnie je powtarzać), może się zdarzyć, że wynik badania będzie fałszywy z powodu zbyt małej ilości materiału lub jego uszkodzenia czy nierównomiernego umieszczenia na szkiełku. Dochodzą do tego bakterie, śluz czy krwinki czerwone, które są zmieszane z pobranymi komórkami i mogą wpływać na analizę materiału.

Co to jest cytologia LBC?

Skrót ten jest przypisany cytologii płynnej, cienkowarstwowej. Różni się ona od klasycznej tym, że jest wykonywana na podłożu płynnym. Oznacza to, że szczotka cytologiczna wraz z materiałem jest umieszczana w pojemniku z płynem, który chroni komórki przed uszkodzeniem. Pojemnik jest transportowany do laboratorium, gdzie materiał jest filtrowany i oczyszczany z m.in. bakterii i śluzu, a następnie umieszczany na szkiełku mikroskopijnym i badany. Cytologia LBC jest badaniem o większej czułości, w jej ramach można również wykonać więcej niż jeden rodzaj testu, bez konieczności ponownego pobierania materiału od pacjentki.

Kiedy zrobić cytologię?

Kiedy zrobić cytologię po raz pierwszy? Na badanie cytologiczne powinna zgłosić się każda kobieta, która rozpoczęła współżycie, warto jednak dodać, że zgodnie z zaleceniami lekarzy ginekologów pierwsza cytologia nie może być wykonana później niż po 25 roku życia. Badanie cytologiczne jest przeprowadzane także u dziewic, powinny o nim pamiętać także kobiety, które przeszły menopauzę. Kiedy robimy cytologię w ciąży? Każda ciężarna powinna mieć przeprowadzoną cytologię w trakcie ciąży minimum raz, zwykle na pierwszej wizycie u ginekologia, o ile od ostatniej cytologii minęło więcej niż 6 miesięcy. Jeśli chodzi o wskazania do badania, wyjątek stanowią kobiety, którym usunięto macicę z szyjką.

W jakim celu wykonuje się badanie cytologiczne? Okazuje się, że rak szyjki macicy nie jest jednak jedyną chorobą, którą można wykryć w ramach tego badania. Zgodnie z ostatnimi doniesieniami europejskich specjalistów pomocną w wykrywaniu innych kobiecych nowotworów, czyli nowotworu piersi i jajnika, może być właśnie… cytologia. Badanie powinno się wykonać co 3 lata lub co roku, jeśli tak zaleci lekarz (częstsze badanie cytologiczne jest zalecane m.in. w przypadku kobiet z grupy ryzyka i z pozytywnym wywiadem rodzinnym, zakażonych HPV czy HIV).

Cytologia – jak się przygotować do badania?

W grupie badań przesiewowych, do których należy się odpowiednio przygotować, jest m.in. cytologia. Jak się przygotować do wizyty u lekarza lub położnej, którzy wykonują to badanie? Na 4 dni przed badaniem nie należy stosować irygacji oraz leków dopochwowych, minimum dzień przed wizytą u lekarza należy wstrzymać się od aktywności seksualnej. Warto pamiętać, że cytologia nie jest wykonywana u kobiet ze stanem zapalnym i infekcjami pochwy – należy je wcześniej wyleczyć. Cytologia zazwyczaj nie jest również przeprowadzana w dniu, w którym pacjentka miała klasyczne badanie ginekologiczne czy badanie USG przezpochwowe. Jednak gdyby pacjentka chciała wykonać jednego dnia te badania, musi wcześniej powiedzieć o tym lekarzowi, aby ten na samym początku pobrał cytologię, a potem wykonał pozostałe badania.

Nie bez znaczenia jest też termin, w którym odbywa się cytologia. Kiedy wykonuje się to badanie? Minimum 4 dni po ostatnim dniu miesiączki i nie później niż 4 dni przed planowaną kolejną miesiączką. Na wizytę u specjalisty najlepiej umówić się w pierwszej połowie cyklu. W przypadku kobiet, które niedawno urodziły, cytologię wykonuje się po upływie min. 12 tygodni od porodu.

W Premium Medical wykonujemy badania cytologiczne zgodne z najnowszymi metodami diagnostycznymi. Możesz u nas zdecydować się na cytologię płynną, w ramach której wykrywane jest m.in. DNA Chlamydia trachomatis oraz DNA 14 wysokoonkogennych typów wirusa HPV (HPV-HR) metodą Real Time-PCR. Umów się na badanie już dziś i zadbaj o swoje zdrowie najlepiej, jak możesz.

Bibliografia:

1. Profilaktyka raka szyjki macicy, pacjent.gov.pl, dost. 20.04.2022 r.
2. Cytologia może pomóc także we wczesnym wykryciu raka jajnika i piersi, pulsmedycyny.pl, data dost. 20.04.2022 r.

3. Cytologia na podłożu płynnym: o co w niej chodzi?, zdrowie.pap.pl, data dost. 20.04.2022 r.