Nadczynność i niedoczynność tarczycy – objawy i rozpoznanie

Tarczyca to niewielki gruczoł znajdujący się w przednio-dolnej części szyi. Kształtem przypomina motyla, a wszelkie nieprawidłowości w jej pracy wpływają na funkcjonowanie całego organizmu. Do najczęściej występujących chorób gruczołu tarczycowego zalicza się niedoczynność i nadczynność tarczycy. Jakie są przyczyny rozwoju tych schorzeń i co je charakteryzuje?

Tarczyca – mały, wielki narząd

Choć gruczoł tarczycowy nie ma imponujących rozmiarów, jego rola w organizmie jest znacząca. Tarczyca ma wpływ już na sam rozwój płodu (istnieje relacja m.in. między niedoczynnością tarczycy a mózgiem płodu) i wzrost organizmu. Jej praca jest ściśle powiązana z procesami metabolicznymi, produkcją ciepła w organizmie czy funkcjonowaniem układu nerwowego. Zadaniem tarczycy jest produkcja hormonów – T3 (trójjodotyronina) oraz T4 (tyroksyna), a do tego potrzebne są nie tylko jod czy aminokwasy, ale i odpowiednie relacje między tarczycą, podwzgórzem a przysadką mózgową (ta ostatnia produkuje TSH, czyli hormon stymulujący wytwarzanie T3 i T4 przez tarczycę). Gdy jeden element tej układanki źle funkcjonuje, praca pozostałych jest zaburzona.

Choroby tarczycy są diagnozowane coraz częściej. Niestety, ich rozpoznanie nie zawsze jest łatwe. Część schorzeń nie daje żadnych objawów przez długi czas, a niektóre wysyłają sygnały, które można przypisać innym dolegliwościom. Kłopoty z tarczycą dotykają kobiety i mężczyzn (choć pierwszą z grup częściej), dzieci i starszych. Co więcej, znaczny odsetek osób, które obecnie chorują na tarczycę, nie ma o tym pojęcia. Warto zatem przybliżyć jedne z najczęściej diagnozowanych schorzeń związanych z zaburzeniami pracy tego gruczołu – nadczynność oraz niedoczynność tarczycy. Zacznijmy od pierwszego z nich. Jakie są objawy nadczynności tarczycy i co powoduje rozwój choroby?

Nadczynność tarczycy – objawy i przyczyny

Nadczynność tarczycy – inaczej hipertyreoza – to choroba charakteryzująca się za dużą produkcją hormonów T3 i T4 przez tarczycę, przy jednocześnie niskim poziomie TSH w organizmie. Efektem tego jest przyspieszony metabolizm i spadek wagi chorego. Co może powodować nadczynność tarczycy? Wśród przyczyn choroby wymienia się przede wszystkim chorobę Gravesa-Basedowa, nadmierną podaż jodu czy wole guzkowe nadczynne. Nadczynność tarczycy przyczyny może mieć powiązane także ze stylem życia – paleniem tytoniu, stresem. U niektórych kobiet rozwój choroby bywa efektem wahania poziomu hormonów w trakcie ciąży.

Jak się objawia nadczynność tarczycy?

Kolejną ważną kwestią jest to, jakie są objawy nadczynności tarczycy. Wspomniany spadek wagi współwystępuje z apetytem. Chory ma trudności z zasypianiem, jest nerwowy i nadpobudliwy. Ma napady gorąca, potliwość i kołatania serca.

Kolejne ważne objawy nadczynności tarczycy to wytrzeszcz oczu oraz wysokie ciśnienie. Pacjent może mieć biegunki, kobiety zauważają u siebie zaburzenia miesiączkowania. U mężczyzn nadczynność tarczycy objawy może mieć dodatkowo powiązane z m.in. spadkiem libido, łysieniem czy obniżeniem poziomu testosteronu.

Wspomniana relacja tarczyca układ nerwowy jest widoczna wyraźnie w chorobach tarczycy. W tym przypadku u pacjenta występuje większe ryzyko wystąpienia depresji. Listę objawów uzupełnia senność i zmęczenie, ogólne pogorszenie samopoczucia. Nadczynność tarczycy może także objawiać się wolami tarczycy, zwiększeniem obwodu szyi.

Czym grozi nadczynność tarczycy?

Choroba ta może powodować kłopoty z płodnością, zwiększa ryzyko rozwoju insulinooporności, problemów kardiologicznych czy zagrażającego życiu pacjenta przełomu tarczycowego. Polega ono na wzroście stężenia hormonów w organizmie, co nie tylko wpływa na intensywność objawów nadczynności tarczycy, ale i może prowadzić do niewydolności narządów pacjenta. Co jeszcze może powodować nadczynność tarczycy? Nieleczona lub nieprawidłowo leczona nadczynność tarczycy zwiększa także ryzyko rozwoju osteoporozy.

Objawy niedoczynności tarczycy

Niedoczynność tarczycy, czyli hipotyreoza, to choroba polegająca na zbyt niskiej produkcji hormonów T3 i T4 przez gruczoł tarczycowy, przy jednoczesnym podwyższonym stężeniu TSH w organizmie. Jakie są pierwsze objawy niedoczynności tarczycy? Tak jak w przypadku nadczynności, tak i niedoczynność tarczycy objawy ma dość charakterystyczne. Są to przede wszystkim zwiększenie masy ciała i spowolnienie procesu metabolicznego. Pacjent może odczuwać mrowienie kończyn, skarżyć się na zimne dłonie, obrzęk twarzy, zaparcia czy spadek libido. Objawy niedoczynności tarczycy to również niskie ciśnienie tętnicze, sucha skóra, łamliwe i wypadające włosy oraz wzmożona senność i zmęczenie. U chorych może wystąpić wodobrzusze, mniejsza tolerancja wysiłku, a u kobiet także zaburzenia miesiączkowania.

Niedoczynność tarczycy – przyczyny

Przyczyną rozwoju choroby może być Hashimoto (autoimmunologiczne zapalenie tarczycy), niedobór jodu czy wycięcie części lub całego gruczołu tarczycowego. Ważnym czynnikiem są tutaj też choroby przysadki mózgowej oraz podwzgórza. Niedoczynność tarczycy może mieć postać polekową lub być efektem leczenia jodem promieniotwórczym. Warto dodać, że częstotliwość występowania niedoczynności tarczycy wzrasta wraz z wiekiem pacjentów.

Leczenie chorób tarczycy

Nadczynność i niedoczynność tarczycy to choroby, które wpływają na jakość życia chorego i mogą zwiększać ryzyko rozwoju schorzeń współistniejących. Leczenie opisywanych chorób tarczycy opiera się przede wszystkim na stosowaniu farmakologii, a chory przyjmuje leki zazwyczaj do końca życia. Ważne jest także zastosowanie się do zaleceń dietetycznych, aby uregulować metabolizm. Regularnie spożywane posiłki z białkiem, błonnikiem, bogate w warzywa, pomogą utrzymać prawidłową wagę pacjenta. W przypadku niedoczynności tarczycy konieczne może być wzbogacenie menu o produkty bogate w jod, przede wszystkim dobrej jakości ryby.

Gdzie leczyć tarczycę? Specjalistą w zakresie profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób gruczołu tarczycowego jest endokrynolog. Warto skorzystać z konsultacji u naszych lekarzy w Premium Medical – sprawdź: endokrynolog w Warszawie.

Rozpoznanie chorób tarczycy – kompleksowa diagnostyka w Premium Medical

Zarówno w przypadku niedoczynności tarczycy, jak i nadczynności tarczycy bardzo łatwo przypisać pojawiające się dolegliwości innym schorzeniom. Dlatego tak ważne jest, aby nie bagatelizować żadnych sygnałów, które wysyła nam organizm. Jak rozpoznać choroby tarczycy? Gdy zauważysz u siebie wymienione wcześniej objawy zaburzenia pracy tarczycy, nie zwlekaj z badaniami.

Diagnostyka chorób tarczycy opiera się przede wszystkim o wywiad z pacjentem, badania z krwi oraz badania dodatkowe – badanie USG tarczycy, biopsję, scyntygrafię tarczycy. Musisz wykonać kilka badań i sprawdzić swój stan zdrowia? Niezbędny sprzęt diagnostyczny oraz przylegające do kliniki laboratorium pozwalają nam zapewnić pacjentom endokrynologicznym kompleksową opiekę. Wyniki odbierzesz osobiście lub online.

W ramach badań laboratoryjnych podstawowym badaniem tarczycy jest oznaczenie poziomu TSH, czyli hormonu przysadki mózgowej, który stymuluje tarczycę do pracy. Istotne jest również sprawdzenie poziomu hormonów T3 oraz T4. Rozszerzony pakiet badań z krwi obejmuje też oznaczenie poziomu przeciwciał (anty-TPO, anty-TG, anty-TRAb) – wynik powyżej normy może wskazywać na choroby autoimmunologiczne.

W przypadku zdiagnozowanego u pacjenta raka tarczycy nasi specjaliści wykonują na miejscu biopsję tarczycy (sprawdź, jak należy przygotować się do biopsji cienkoigłowej tarczycy).

Chcesz wiedzieć więcej na temat diagnostyki chorób gruczołu tarczowego? Zobacz, jakie badania na tarczycę wykonać. W razie pytań zapraszamy do kontaktu.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o tarczycę

Jakie są objawy nadczynności tarczycy?

Jednymi z pierwszych objawów choroby jest spadek masy ciała, przyspieszona praca serca, potliwość, uczucie gorąca, drżenie dłoni oraz częstsze oddawania stolca/biegunki. Chorzy skarżą się także na mniejszą siłę mięśniową, drażliwość, problemy ze wzrokiem (podwójne widzenie, wytrzeszcz oczu), koncentracją czy kłopoty z płodnością.

Jakie są skutki nadczynności tarczycy?

Pacjenci z niekontrolowaną nadczynnością tarczycy mają problem z utrzymaniem prawidłowej masy ciała i znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na osteoporozę. To jednak niejedyne skutki nieleczonej choroby. Czym grozi nadczynność tarczycy? Kolejnymi powikłaniami schorzenia mogą być problemy kardiologiczne, w tym zaburzenia pracy serca, kłopoty z płodnością czy ryzyko wystąpienia tzw. przełomu tarczycowego będącego zagrożeniem dla zdrowia, a nawet i życia chorego. Nieleczona nadczynność tarczycy wpływa też negatywnie na zdrowie i samopoczucie ciężarnej oraz płodu, może też przyczynić się do problemów zdrowotnych nowo narodzonego dziecka.

Jakie są objawy niedoczynności tarczycy?

Niedoczynność tarczycy objawy ma dość charakterystyczne – zwiększenie masy ciała, niskie ciśnienie tętnicze krwi, problemy z pamięcią i libido, stany depresyjne. U pacjentów może zostać zdiagnozowane także wodobrzusze, zaparcia, mniejsza tolerancja wysiłku, a u kobiet zaburzenia miesiączkowania.

Jakie są skutki niedoczynności tarczycy?

Nieleczona lub nieprawidłowo leczona niedoczynność tarczycy może prowadzić do rozwoju chorób natury kardiologicznej, wpływać negatywnie na samopoczucie i funkcje poznawcze pacjenta, przyczynić się do wystąpienia stanów lękowych oraz depresji. Skutkami niedoczynności tarczycy są też niedokrwistość, problemy z płodnością oraz utrzymaniem prawidłowej masy ciała. Niedoczynność tarczycy stanowi także zagrożenie dla ciężarnej oraz płodu, mogąc wywołać komplikacje w trakcie ciąży, jak i wpłynąć na stan zdrowia dziecka.

Gdzie leczyć tarczycę?

Diagnostyką oraz leczeniem chorób tarczycy zajmuje się lekarz endokrynolog. W Premium Medical w Warszawie pacjenci mogą skorzystać z kompleksowej diagnostyki gruczołu tarczowego oraz umówić się na konsultację do doświadczonego specjalisty w zakresie endokrynologii. Termin wizyty ustalamy online, telefonicznie lub osobiście w siedzibie naszej kliniki.