Nadczynność i niedoczynność tarczycy – objawy i rozpoznanie

Tarczyca to niewielki gruczoł znajdujący się w przednio-dolnej części szyi. Kształtem przypomina motyla, a wszelkie nieprawidłowości w jej pracy wpływają na funkcjonowanie całego organizmu. Do najczęściej występujących chorób gruczołu tarczycowego zalicza się niedoczynność i nadczynność tarczycy. Jakie są przyczyny rozwoju tych schorzeń i co je charakteryzuje?

Tarczyca – mały, wielki narząd

Choć gruczoł tarczycowy nie ma imponujących rozmiarów, jego rola w organizmie jest znacząca. Tarczyca ma wpływ już na sam rozwój płodu (istnieje relacja m.in. między niedoczynnością tarczycy a mózgiem płodu) i wzrost organizmu. Jej praca jest ściśle powiązana z procesami metabolicznymi, produkcją ciepła w organizmie czy funkcjonowaniem układu nerwowego. Zadaniem tarczycy jest produkcja hormonów – T3 (trójjodotyronina) oraz T4 (tyroksyna), a do tego potrzebne są nie tylko jod czy aminokwasy, ale i odpowiednie relacje między tarczycą, podwzgórzem a przysadką mózgową (ta ostatnia produkuje TSH, czyli hormon stymulujący wytwarzanie T3 i T4 przez tarczycę). Gdy jeden element tej układanki źle funkcjonuje, praca pozostałych jest zaburzona.

Choroby tarczycy są diagnozowane coraz częściej. Niestety, ich rozpoznanie nie zawsze jest łatwe. Część schorzeń nie daje żadnych objawów przez długi czas, część wysyła sygnały, które można przypisać innym dolegliwościom. Kłopoty z tarczycą dotykają kobiety i mężczyzn (choć pierwszą z grup częściej), dzieci i starszych. Co więcej, znaczny odsetek osób, które obecnie chorują na tarczycę, nie ma o tym pojęcia.

Nadczynność tarczycy – objawy i przyczyny

Nadczynność tarczycy – inaczej hipertyreoza – to choroba charakteryzująca się za dużą produkcją hormonów T3 i T4 przez tarczycę, przy jednocześnie niskim poziomie TSH w organizmie. Efektem tego jest przyspieszony metabolizm i spadek wagi chorego. Co może powodować nadczynność tarczycy? Wśród przyczyn choroby wymienia się przede wszystkim chorobę Gravesa-Basedowa, nadmierną podaż jodu czy wole guzkowe nadczynne. Kolejną ważną kwestią jest to, jakie są objawy nadczynności tarczycy. Wspomniany spadek wagi współwystępuje z apetytem. Chory ma trudności z zasypianiem, jest nerwowy i nadpobudliwy. Ma napady gorąca, potliwość i kołatania serca.

Kolejne ważne objawy nadczynności tarczycy to wytrzeszcz oczu oraz wysokie ciśnienie. Pacjent może mieć biegunki, kobiety zauważają u siebie zaburzenia miesiączkowania. Wspomniana relacja tarczyca układ nerwowy jest widoczna wyraźnie w chorobach tarczycy. W tym przypadku u pacjenta występuje większe ryzyko wystąpienia depresji. Listę objawów uzupełnia senność i zmęczenie, ogólne pogorszenie samopoczucia. Czym grozi nadczynność tarczycy? Choroba ta może powodować kłopoty z płodnością, zwiększa ryzyko rozwoju insulinooporności, problemów kardiologicznych czy zagrażającego życiu pacjenta przełomu tarczycowego.

Objawy niedoczynności tarczycy

Niedoczynność tarczycy, czyli hipotyreoza, to choroba polegająca na zbyt niskiej produkcji hormonów T3 i T4 przez gruczoł tarczycowy, przy jednoczesnym podwyższonym stężeniu TSH w organizmie. Tak jak w przypadku nadczynności, tak i niedoczynność tarczycy objawy ma dość charakterystyczne. Są to przede wszystkim zwiększenie masy ciała i spowolnienie procesu metabolicznego. Pacjent może odczuwać mrowienie kończyn, skarżyć się na zimne dłonie, obrzęk twarzy, zaparcia czy spadek libido. Objawy niedoczynności tarczycy to również niskie ciśnienie tętnicze, sucha skóra, łamliwe i wypadające włosy oraz wzmożona senność i zmęczenie.

Przyczyną rozwoju choroby może być Hashimoto (autoimmunologiczne zapalenie tarczycy), niedobór jodu czy wycięcie części lub całego gruczołu tarczycowego. Ważnym czynnikiem są tutaj też choroby przysadki mózgowej oraz podwzgórza. Warto dodać, że częstotliwość występowania niedoczynności tarczycy wzrasta wraz z wiekiem pacjentów. Jakie są skutki niedoczynności tarczycy? I w tym przypadku chory jest narażony na rozwój depresji, problemów z płodnością czy choroby serca i insulinooporność, a w skrajnych przypadkach nawet i śpiączkę.

Leczenie chorób tarczycy

Nadczynność i niedoczynność tarczycy to choroby, które wpływają na jakość życia chorego i mogą zwiększać ryzyko rozwoju schorzeń współistniejących. Leczenie opisywanych chorób tarczycy opiera się przede wszystkim na stosowaniu farmakologii, a chory przyjmuje leki zazwyczaj do końca życia. Ważne jest także zastosowanie się do zaleceń dietetycznych, aby uregulować metabolizm. Regularnie spożywane posiłki z białkiem, błonnikiem, bogate w warzywa, pomogą utrzymać prawidłową wagę pacjenta. W przypadku niedoczynności tarczycy konieczne może być wzbogacenie menu o produkty bogate w jod, przede wszystkim dobrej jakości ryby.

Gdzie leczyć tarczycę? Specjalistą w zakresie profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób gruczołu tarczycowego jest endokrynolog. Warto skorzystać z konsultacji u naszych lekarzy w Premium Medical – sprawdź: endokrynolog w Warszawie.

Diagnostyka chorób tarczycy opiera się przede wszystkim o wywiad z pacjentem, badania z krwi oraz badanie USG tarczycy. Niezbędny sprzęt diagnostyczny oraz przylegające do kliniki laboratorium pozwalają nam zapewnić pacjentom endokrynologicznym kompleksową opiekę. W przypadku zdiagnozowanego u pacjenta raka tarczycy nasi specjaliści wykonują na miejscu biopsję tarczycy (sprawdź, jak należy przygotować się do biopsji cienkoigłowej tarczycy).

Bibliografia

1. dr n. med. Piotr Miśkiewicz, dr hab. n. med. Tomasz Bednarczuk, Nadczynność tarczycy – objawy, przyczyny, leczenie nadczynności tarczycy, stężenie TSH, FT3 i FT4 we krwi, mp.pl. data dost. 22.09.2022 r.
2. dr n. med. Piotr Miśkiewicz, dr hab. n. med. Tomasz Bednarczuk, Niedoczynność tarczycy – przyczyny, objawy i leczenie, mp.pl, data dost. 22.09.2022 r.
3. Alicja Kostecka, Czynność tarczycy kluczowa we wczesnej ciąży, termedia.pl, data dost. 22.09.2022 r.
4. Anna Bojarska-Szmygin, Nadczynność tarczycy – wybrane zagadnienia diagnostyczne i terapeutyczne [w:] Medycyna Rodzinna 2/1999, s. 27-30.

5. Paweł Tuchendler, Zygmunt Zdrojewicz, Dieta w chorobach tarczycy [w:] Medycyna Rodzinna 4/2017, s. 299-303.