Wrodzone i nabyte wady serca – najczęstsze rodzaje. Jak rozpoznać, gdzie rozpocząć diagnostykę?

W ciągu godziny przetacza ponad 350 l krwi. O czym mowa? O sercu, czyli ciężko pracującej pompie, umożliwiającej dostarczenie z krwią tlenu do każdej tkanki w organizmie. Niestety, proces ten bywa utrudniony, a jednym z powodów takiej sytuacji mogą być wady serca. Wrodzone i nabyte wpływają nie tylko na pracę serca, ale i funkcjonowanie całego organizmu. Jak rozpoznać problemy z sercem? Jaką rolę odgrywa w tym przypadku profilaktyka zdrowotna?

Czy wiesz, że…? Czyli kilka ciekawostek o sercu

Serce to sprawnie działająca pompa ssąco-tłocząca. Narząd ten jest położony na środku klatki piersiowej, między płucami. Z wyglądu przypomina delikatnie spłaszczony stożek z podstawą skierowaną ku górze, a wierzchołkiem ku dołowi. Mówiąc o pracy serca, a potocznie o biciu serca, mówimy tak naprawdę o naprzemiennych skurczach i rozkurczach mięśnia sercowego. Regularna praca serca to klucz do sprawnego przepływu krwi z tlenem do narządów i tkanek. Bywa i tak, że zapotrzebowanie na pracę serca jest większe. Ma to miejsce na przykład w chwili podjęcia wysiłku fizycznego czy stresującej sytuacji. Twój puls wtedy wzrasta (w spoczynku, u typowej osoby dorosłej, prawidłowy puls to ok. 70 uderzeń na minutę).

Jednym z zagadnień powiązanych z sercem są wady serca. Dotyczą one budowy anatomicznej serca i związanych z tym nieprawidłowych połączeń między jamami serca i dużych naczyń, budowy i funkcji zastawek serca. Efektem wad serca jest m.in. zakłócony przepływ krwi i dodatkowe obciążenie pracy serca. Od czego zacząć, omawiając wady serca? Rodzaje i kwalifikacje tych chorób wcale nie ograniczają się do jednej czy dwóch pozycji.

Nabyte i wrodzone wady serca

Główny podział wad serca to ten biorący pod uwagę moment wytworzenia się wady. Wrodzone wady serca to schorzenia powstałe w okresie życia płodowego. Z kolei nabyte wady serca to te, które wytworzyły się w życiu pozapłodowym. Można wyróżnić również kolejne podziały. Tak zwane wady serca proste dotyczą pacjentów ze zdiagnozowaną jedną wadą. Ich przeciwieństwem są wady serca złożone związane z wykryciem u chorego co najmniej dwóch ich typów.

Warto także przybliżyć podział wad serca na sinicze i bezsinicze. Do pierwszej grupy zaliczamy te, których objawem jest sinica. Mowa o charakterystycznym niebiesko-fioletowym zabarwieniu skóry, warg, płatków uszu. Wady serca bezsinicze to, jak sama nazwa skazuje, te których przebieg nie jest związany z występowaniem sinicy. Bardzo często wadami tymi są nabyte wady serca.

Życie z wadą serca

Niezależnie od tego, czy mówimy o nabytej, czy też wrodzonej wadzie serca, jest to choroba towarzysząca pacjentowi przez całe życie. Zarówno wada wyleczona, jak i ta, która wymaga lub nie potrzebuje leczenia, wiąże się z częstymi kontrolami u kardiologa. Pacjent musi zadbać o higieniczny tryb życia, unikać używek i pamiętać o aktywności fizycznej dopasowanej do swoich możliwości. Ważne jest również chronienie się przed infekcjami, a w przypadku ich rozwoju dokładne wyleczenie choroby. Pamiętaj, że niewyleczone lub nieleczone prawidłowo infekcje mogą grozić powikłaniami w postaci, chociażby zapalenia wsierdzia. To z kolei może prowadzić do rozwoju nabytej wady serca.

Nabyte wady serca – przyczyny

Jak już wspomniano, nabyte wady serca to wady powstałe już po urodzeniu. Częściej są to wady lewej połowy serca. Omawiając źródła nabytych wad serca, przyczyny ich rozwoju są związane głównie z bakteryjnym lub reumatycznym zapaleniem wsierdzia. Znacznie rzadziej jest to kiła, miażdżyca czy urazy. Jedną z najczęściej występujących jest niedomykalność zastawki dwudzielnej, której istotą jest cofanie się krwi z lewej komory do lewego przedsionka. Objawami choroby są m.in. duszność w trakcie wysiłku, napadowe kołatanie serca czy ogólne zmęczenie i osłabienie organizmu. Możliwe są również obrzęki obwodowe, obrzęk płuc.

Niedomykalność zastawki aortalnej wiąże się z cofaniem krwi z aorty do lewej komory serca. Jeśli chodzi o tego rodzaju nabyte wady serca, objawy mogą obejmować zawroty głowy, omdlenia, mocniejsze bicie serca. Z kolei zwężenie lewego ujścia tętniczego to wada, która w zaawansowanej postaci przyczynia się do rozwoju zaburzeń rytmu, duszności, omdleń, może także być przyczyną bóli w klatce piersiowej. Charakterystyczny dla tej wady serca jest wzrost ciśnienia w lewej komorze.

Nabyte wady serca mogą dawać dość skąpe objawy, zwłaszcza w początkowej fazie choroby. Z czasem dolegliwości się nasilają i wpływają na jakość życia pacjenta.

Wrodzone wady serca – przyczyny

Powstała w okresie życia płodowego wrodzona wada serca to choroba o zróżnicowanym przebiegu. Niektóre z wad diagnozuje się od razu, chociażby na postawie sinicy u dziecka. Inne samoistnie ustępują. Bywa też tak, że wrodzona wada serca daje dość późno objawy i jest wykrywana dopiero w wieku dorosłym. Rozwojowi wrodzonych wad serca towarzyszą często niektóre zespoły genetyczne, jak chociażby zespół Downa. Na ryzyko powstania wrodzonych wad serca wpływają również takie czynniki, jak m.in. choroba zakaźna u ciężarnej (zwłaszcza różyczka).

Do grupy wrodzonych wad serca zalicza się koarktacja aorty, czyli zwężenie cieśni aorty. Objawem choroby jest przyspieszony oddech czy osłabienie tętna na tętnicach kończyn dolnych. Kolejną wadą wrodzoną jest tzw. tetralogia Fallota. W tym przypadku diagnozowany jest ubytek w przegrodzie międzykomorowej, zwężenie drogi odpływu z prawej komory, prawostronne położenie aorty i przerost prawej komory. Ta wrodzona wada serca ma następujące objawy: gorsza kondycja fizyczna, duszności, omdlenia, kołatania serca, sinica.

Do listy wrodzonych wad serca zaliczamy również m.in. ubytek w przegrodzie międzykomorowej i ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej.

Wady serca – diagnostyka

Jeśli chodzi o wady serca, diagnostyka rozpoczyna się od dokładnego wywiadu z pacjentem. Ważne jest opisanie dolegliwości zdrowotnych, stylu życia, historii chorób w rodzinie, czy przedstawienie listy zażywania leków – ta wiedza stanowi bazę do wybrania przez lekarza konkretnych badań diagnostycznych. Aby skontrolować pracę i budowę serca, przeprowadza się szereg badań kardiologicznych, w tym EKG i echo serca. Ważnym elementem diagnostyki w kierunku m.in. nabytych i wrodzonych wad serca są tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Do listy badań zależy dodać również RTG klatki piersiowej czy cewnikowanie serca.

Czy da się zapobiec wadom serca?

Nie na wszystkie czynniki zwiększające ryzyko rozwoju wady serca mamy wpływ. Profilaktyka wrodzonych wad serca obejmuje przede wszystkim ochronę płodu i zdrowia ciężarnej. Badania kontrolne, zdrowy tryb życia kobiety, minimalizowanie ryzyka rozwoju infekcji w trakcie ciąży, zdrowe odżywianie. W przypadku nabytych wad serca należy przede wszystkim bacznie obserwować swój organizm. Jeśli zauważysz u siebie nagłe pogorszenie kondycji fizycznej, zadyszkę, dokuczają Ci duszności, omdlenia, bóle w klatce piersiowej, koniecznie udaj się do lekarza. Na bieżąco lecz wszystkie infekcje, regularnie kontroluj stan jamy ustnej.

Gdzie zdiagnozować wadę serca?

Jeśli chcesz skontrolować stan swojego zdrowia lub masz dolegliwości, które Cię niepokoją, nie zwlekaj i zapisz się na konsultację kardiologiczną. W Premium Medical przyjmuje doświadczony kardiolog w Warszawie, a wszystkie niezbędne badania kontrolne serca wykonujemy na miejscu w gabinetach oraz w laboratorium. Jeśli kardiolog wykryje u Ciebie nieprawidłowości w pracy lub budowie serca, otoczy Cię opieką kardiologiczną. W przypadku konieczności podjęcia leczenia chirurgicznego kolejnym krokiem jest wizyta u kardiochirurga.

Kontrolne badania u kardiologa to również obowiązkowy element profilaktyki zdrowotnej dla osób mających pozytywny wywiad rodzinny w kierunku chorób serca. Na konsultacje zapraszamy też kobiety w ciąży, które leczyły się lub wciąż leczą na serce. Stała opieka kardiologiczna jest także konieczna u pacjentów, którzy mieli wcześniej zabiegi korygujące wady serca.

Chcesz umówić się na wizytę do kardiologa? Możesz to zrobić wygodnie online, korzystając z naszego formularza lub wysyłając do nas wiadomość. Zapraszamy również do zapisów telefonicznie lub na miejscu, w placówce naszej kliniki. Zadbajmy wspólnie o Twoje serce i zdrowie!

Bibliografia

1. Środa z Profilaktyką – nabyte wady serca, gov.pl, data dost. 23.01.2024r.
2. Aleksandra Ciepłucha, Wrodzone wady serca u dorosłych – wytyczne ESC 2020 w praktyce lekarza rodzinnego w 2021 r. [w:] Lekarz POZ 6/2020.
3. Piotr Hoffman, Ilona Michałowska, Mateusz Śpiewak, Anna Klisiewicz, Komplementarne obrazowanie wrodzonych wad serca u dorosłych [w:] Kardiologia Polska 2013; 71, 5: 533–537.
4. Lekarz Bartosz Szurlej, Wady serca – wrodzone i nabyte u dorosłych – objawy, rodzaje i leczenie, wylecz.to, data dost. 23.01.2024r.
5. Encyklopedia zdrowia rodziny t. 1, red. prof. dr hab. med. K. Janicki, Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
6. Mała encyklopedia medycyny t. III, praca zbiorowa, Wydawnictwo PWN.