Wirus HPV – co to jest, diagnostyka, typy wirusa brodawczaka ludzkiego

Infekcje HPV mogą dotknąć każdego z nas. Mimo iż są powszechne, ich przebieg bywa różny. Niektóre osoby nawet nie są świadome bycia nosicielem wirusa, inni zmagają się z poważnymi powikłaniami zakażenia. Po czym poznać, że ma się HPV? Podpowiadamy, jak wygląda diagnostyka HPV i jak możesz zmniejszyć ryzyko zakażenia wirusem.

Wirus HPV – co to jest?

Wirus HPV to wirus brodawczaka ludzkiego (Human papillomavirus). Szacuje się, że na kontakt z nim narażona jest prawie każda osoba aktywna seksualnie. Do zakażenia dochodzi głównie w wieku 15-25 lat, czyli według statystyk w okresie najczęstszych kontaktów seksualnych i częstych zmian partnerów seksualnych.

Istnieją różne typy wirusa brodawczaka ludzkiego. Ich główny podział to ten na typy wysokoonkogenne oraz niskoonkogenne. Do pierwszej z grupy zaliczane są typy o dużym potencjale rozwoju chorób nowotworowych. Mowa o typach m.in. HPV-16, HPV-18, HPV-33 czy HPV-51. Niskoonkogenne typy wirusa brodawczaka ludzkiego wiążą się z małym ryzykiem wystąpienia nowotworu, są to m.in. HPV-6, HPV-40 czy HPV-54. Warto dodać, że jedna osoba może zarazić się więcej niż raz w życiu wirusem HPV. Co więcej, może to być zarówno ten sam typ wirusa, co poprzednio, jak i inny.

Wirus HPV dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Wiele mówi się i pisze o zależności HPV a rakiem szyjki macicy. Owszem, wirus ten jest głównym czynnikiem odpowiedzialnym za większość przypadków raka szyjki macicy. Jednak nie wolno zapominać, że wirus HPV może prowadzić do rozwoju innych chorób nowotworowych. Są to m.in. rak prącia, rak jamy ustnej, rak okolic głowy, rak odbytu.

Wirus HPV – objawy i powikłania

Jeśli chodzi o wirus HPV, objawy nie zawsze występują u osób zarażonych, co znacznie utrudnia diagnostykę pacjentów. Przebieg zakażenia warto rozróżnić ze względu na typ wirusa brodawczaka ludzkiego odpowiedzialnego za jego rozwój. W przypadku typów niskoonkogennych, wirus HPV może mieć objawy skupione na łagodnych zmianach na skórze i na błonach śluzowych pacjentów. Są to brodawki na ciele, kłykciny kończyste w okolicy narządów płciowych czy zmiany w jamie ustnej (płaskie, białe lub przypominające kłykciny kończyste). Nie stanowią większego zagrożenia, ale wymagają diagnostyki i często leczenia. Bywa też tak, że wirus jest utajony i nie daje objawów. U wielu osób ustępuje samoistnie.

Zakażenie wywołane typem wirusa wysokoonkogennego również może mieć dwojaki przebieg. Czasami jest utajone i ustępuje, a osoba zakażona nawet nie wie, z czym zmaga się jej organizm. Jednak gdy zakażenie się utrzymuje i ma postać przewlekłą, prowadzi do rozwoju zmian przedrakowych. Można je diagnozować w ramach badań kontrolnych i w porę wyleczyć. Jeśli się tak nie stanie, u pacjenta rozwija się choroba nowotworowa. Proces ten niekiedy trwa latami – jest to zauważalne zwłaszcza u kobiet zmagających się z rakiem szyjki macicy. Niekiedy pierwsze objawy choroby pojawiają się po upływie nawet dziesięciu lat! Nie zwlekaj z wizytą u lekarza, jeśli zauważysz u siebie krwawienia między miesiączkami, obfitsze okresy lub plamienia po menopauzie. Pamiętaj, że HPV a rak szyjki macicy to powiązanie, którego możesz uniknąć lub w porę na nie zareagować. Nie odkładaj badania ginekologicznego na później.

Z czego bierze się wirus HPV?

Do zakażenia wirusem HPV dochodzi najczęściej poprzez kontakty seksualne z osobą zarażoną – objawową lub nie. To jednak nie jest jedyna droga rozprzestrzeniania się wirusa. Zakażenie rozwija się także w wyniku kontaktu ze zmianami skórnymi lub tymi na błonach śluzowych nosiciela wirusa. Okres wylęgania wirusa wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Bardzo rzadką, ale wciąż możliwą, drogą zakażenia jest droga wertykalna. Mowa o przeniesieniu wirusa na dziecko w trakcie porodu. W takim przypadku wirus HPV objawy u dziecka może dać już po upływie kilku miesięcy lub rozwijać się latami, po cichu. W tym drugim przypadku symptomy choroby są widoczne nawet dekadę od chwili zakażenia.

Czynniki zwiększające ryzyko zarażenia wirusem HPV

W gronie osób szczególnie narażonych na zakażenie wirusem HPV są m.in. osoby często zmieniające partnerów seksualnych. Czynniki zwiększające ryzyko zakażenia HPV to także palenie tytoniu, stosowanie antykoncepcji hormonalnej, obniżona odporność, stosowanie leków immunosupresyjnych. Wirus HPV jest także często wykrywany u kobiet z HIV i mężczyzn mających kontakty seksualne z innymi mężczyznami. Czynnikiem ryzyka bywają również inne zakażenia dróg płciowych u pacjentów.

Czy wirus HPV jest bardzo groźny?

Tak i nie. Wszystko zależy od tego, jakie typy wirusa brodawczaka ludzkiego są diagnozowane u chorych. Jeśli są to typy niskoonkogenne, zazwyczaj nie stwarzają dużego zagrożenia dla pacjentów, chociaż mogą wiązać się z pewnymi powikłaniami. Brodawki lub kłykciny kończyste to problem natury estetycznej, czasami obniżający samoocenę pacjenta. Bywa też tak, że zmiany skórne, zwłaszcza te umiejscowione na stopach lub w okolicy narządów intymnych utrudniają codzienne funkcjonowanie pacjenta. Mogą wpływać na problemy z chodzeniem, a kłykciny kończyste w okolicy odbytu utrudniać wypróżnianie.

Wirus HPV wywołany przez typ wirusa wysokoonkogennego wiąże się z większym zagrożeniem, ponieważ może prowadzić do rozwoju nowotworu. U wielu pacjentów diagnostyka onkologiczna jest prowadzona za późno. Statystyki wskazują, że śmiertelność kobiet z powodu raka szyjki macicy w zaawansowanym stadium jest wysoka i wynosi ok. 50%.

Nie można zapominać o jednej kwestii – osobach zarażonych, u których wirus HPV nie daje objawów. Te osoby, nieświadome zagrożenia, mogą przenosić wirusa na inne osoby.

Jak zapobiegać HPV?

Jedną z polecanych metod zapobiegania zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego jest szczepienie przeciwko HPV. Zaleca się, aby przeprowadzać je u osób, które jeszcze nie podjęły inicjacji seksualnej. Zazwyczaj szczepienie jest realizowane u dziewcząt i chłopców, którzy ukończyli 9. rok życia.

Szczepienia przeciwko HPV u osób dorosłych i aktywnych seksualnie również są możliwe. Warto jednak dodać, że ich skuteczność może być niższa, a zaszczepienie osoby, która jest już zarażona wirusem HPV, nie wpłynie na sam przebieg zakażenia.

Jak dodatkowo można zapobiegać HPV? Wirus brodawczaka ludzkiego przenosi się głównie drogą płciową. Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia, należy zatem zadbać o bezpieczeństwo kontaktów seksualnych. Stosowanie prezerwatywy nie daje 100% ochrony przed wirusem, ale znacząco obniża możliwość jego przeniesienia z osoby zakażonej. Tak samo jak przestrzeganie zasad higieny osobistej, w tym nieużywanie tego samego ręcznika, co inna osoba. Warto też wyeliminować czynniki zwiększające ryzyko rozwoju zakażenia, jak palenie tytoniu. Dbać o odporność organizmu. U mężczyzn polecane jest również obrzezanie.

Ważnym elementem profilaktyki zdrowotnej są badania kontrolne. To właśnie dzięki nim można w porę wychwycić niepokojące zmiany i zareagować. Jakie badanie wykryje HPV? Współczesna medycyna dysponuje różnymi metodami diagnostyki HPV. Kluczowe jest ich regularne wykonywanie i analiza wyniku przez doświadczonego lekarza.

Jak sprawdzić, czy mam HPV?

Wirus HPV może być diagnozowany zarówno w ramach badań laboratoryjnych, jak i tych nieco bardziej inwazyjnych. Dzięki badaniom nie tylko określa się, czy dana osoba jest zarażona HPV, ale i jaki typ wirusa u niej występuje.

Jakie badanie laboratoryjne wykryje HPV? Jest to badanie na wirusa HPV z krwi lub pobranie wymazu z wewnętrznej strony policzka pacjenta. Czy test na wirusa HPV można wykonać w domu? Istnieje taka opcja – pacjent kupuje test na HPV w aptece lub za pośrednictwem laboratorium, a następnie pobiera wymaz zgodnie z instrukcją. Próbka jest wysyłana do laboratorium, a wyniki dostępne online.

Test na HPV dla kobiet

W przypadku kobiet polecanym badaniem na wirusa HPV jest przede wszystkim wymaz z szyjki macicy. W ramach diagnostyki warto wykonać badanie cytologiczne (cytologię płynną) wraz z badaniem DNA HPV. Dlaczego zaleca się łączyć te dwie metody? Zdarza się, że cytologia daje fałszywie negatywny wynik. Badanie DNA HPV jest bardziej czułe i precyzyjne, a sam przebieg diagnostyki nie różni się dla pacjentki. W ramach profilaktyki raka szyjki macicy wykonywana jest również kolposkopia, w wykrywaniu zmian przedrakowych pomocna jest także wulwoskopia.

Jak diagnozuje się HPV u mężczyzn?

Oprócz możliwego badania z krwi lub pobrania próbki z wewnętrznej strony policzka, u pacjentów pobierany jest wymaz z cewki moczowej lub prącia w ramach badania urologicznego.

Warto dodać, że pobranie wymazu z narządów intymnych pacjentów wymaga pewnego przygotowania. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni powinni zachować wstrzemięźliwość seksualną na dobę przed pobraniem wymazu. Badanie nie jest przeprowadzane u kobiet w trakcie miesiączki. Na dobę przed jego wykonaniem kobieta nie może wykonywać irygacji pochwy, ani stosować leków dopochwowych.

Wirus HPV – jak wygląda leczenie?

Jak zostało już wspomniane, wirus brodawczaka ludzkiego czasami ustępuje samoistnie. Jednak jeśli tak się nie stanie, u pacjenta mogą pojawić się objawy zakażenia. Leczenie wirusa HPV jest dobierane indywidualnie do obrazu klinicznego zakażenia. Nie ma leku na wirusa HPV, leczenie jest tylko objawowe. Jeśli mowa o zmianach skórnych, lekarz może zaproponować pacjentowi np. usuwanie brodawek. W przypadku rozwoju zmian rakowych kompleksowy plan leczenia jest opracowany przez specjalistę i może obejmować m.in. farmakologię, operację czy chemioterapię.

Chcesz przeprowadzić diagnostykę HPV? Zapisz się na wizytę już teraz – może ubiec rozwój choroby! wulwoskopia, cytologia czy kolposkopia w Premium Medical w Warszawie to badania wykonywane przez doświadczonych lekarzy ginekologów. Zapraszamy na wizytę wszystkie osoby, które chcą wykonać testy na HPV lub skonsultować wyniki badań ze specjalistą. Wirus HPV to nie wyrok. Warunek jest jeden – profilaktyka i działanie. Podpowiemy Ci, jak możesz o siebie zadbać. Do zobaczenia!

Bibliografia

1. lek. Magdalena Wiercińska, HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – objawy, leczenie, badania i rokowania, mp.pl, data dost.28.03.2025r.
2. Co to jest HPV?, gov.pl, data dost. 28.03.2025r.
3. dr n. med. Monika Szafarowska, Zakażenia HPV, podyplomie.pl, data dost.28.03.2025r.
4. Szczepionka przeciw HPV, szczepienia.pzh.gov.pl, data dost. 28.03.2025r.