Choroby jelita grubego – rodzaje, przyczyny, objawy

Jelita to najdłuższy odcinek przewodu pokarmowego. Ich ostatnia część – jelito grube – u dorosłej osoby ma długość ok. 1.5 m. Od lat naukowcy przyglądają się zależności między stanem jelita a funkcjonowaniem organizmu i psychiką człowieka. Choroby jelita grubego mogą powodować dolegliwości np. w obrębie stawów. Nie zwlekaj z wizytą u lekarza, jeśli coś Cię niepokoi. Jakie są najczęstsze rodzaje chorób jelita grubego i ich objawy?

Jelita – ważny element układu pokarmowego

Jelito grube jest ostatnim odcinkiem przewodu pokarmowego. Dzieli się na jelito ślepe (kątnica), oraz okrężnicę i odbytnicę. To właśnie w jelicie grubym dochodzi do formowania kału. Wszelkie nieprawidłowości związane z pracą jelita grubego mogą być uciążliwe dla pacjenta – nie tylko powodują dolegliwości fizyczne, ale i wpływają na jego psychikę czy życie społeczne. Zwłaszcza problem z wypróżnianiem może być powodem wycofania się z aktywności i unikania wychodzenia z domu.

Choroby jelita grubego nie zawsze dają o sobie szybko znać – wiele z nich rozwija się latami, po cichu. Diagnozuje się je przypadkowo, w ramach badań kontrolnych, lub gdy zmiany są już w zaawansowanym stadium. Problemem jest też fakt, że objawy chorób jelita grubego są do siebie zbliżone. Bardzo często pacjenci lekceważą drobne niedogodności, myśląc że doszło u nich do przejściowej niestrawności. Sprawdź, z jakimi objawami jelita do lekarza musisz się udać.

Jakie są oznaki chorych jelit?

Ból brzucha to jasny sygnał, że Twój przewód pokarmowy domaga się uwagi. Jednak objawy chorób jelita grubego bardzo często są małe i dopiero z czasem się nasilają. Na co zwrócić szczególną uwagę i jakie są objawy choroby jelita grubego? Zwróć się o pomoc do lekarza, jeśli masz następujące dolegliwości:

• zmiana rytmu wypróżnień,
• krwawienie z odbytu,
• krew w stolcu,
• zmiana w wyglądzie stolca,
• uczucie niepełnego wypróżniania,
• problem nietrzymania stolca,
• ból towarzyszący wypróżnianiu,
• uczucie nagłego i silnego parcia na stolec,
• zatrzymanie stolca i gazów,
• wymioty, nudności,
• nagły spadek masy ciała bez przyczyny,
• uporczywe gazy, wzdęcia,
• ból brzucha,
• spadek apetytu,
• zmęczenie, osłabienie,
• wyczuwalny guz w jamie brzusznej.

Sprawdź, co mogą oznaczać trudności w oddawaniu moczu i stolca.

Przyczyny chorób jelita grubego to m.in. czynniki genetyczne i środowiskowe. Wpływ na kondycję jelit ma Twój styl życia, brak ruchu, otyłość, zła dieta, używki czy stres. Jakie są choroby jelita grubego i które z objawów są powiązane z konkretnymi schorzeniami?

Rodzaje chorób jelita grubego

Z pewnością każdy z nas chociaż raz w życiu zmagał się z niestrawnością czy biegunką podróżnych. Choroby jelit mogą być przejściowe i szybkie w wyleczeniu. Bywa jednak i tak, że pojawiające się objawy sygnalizują poważniejsze schorzenie. Oto najczęstsze rodzaje chorób jelita grubego.

Choroba uchyłkowa jelita grubego

Przez lekarzy nazywana chorobą cywilizacyjną. Nie bez powodu. Do jej rozwoju przyczynia się m.in. dieta, w tym niedobór błonnika w menu. Ryzyko zachorowania rośnie z wiekiem – choroba uchyłkowa jelita grubego jest diagnozowana głównie u pacjentów po 60. roku życia. Bywa jednak i tak, że uchyłki mają postać wrodzoną czy występują u młodszych osób.

Uchyłki jelita grubego to wypuklenia ściany jelita. Schorzenie może powodować objawy, tj. wzdęcia, biegunki lub zaparcia, ale bardzo często nie daje symptomów i jest wykrywane w ramach profilaktycznej kolonoskopii. Leczenie obejmuje dietę, farmakoterapię, a w przypadku powikłań (np. perforacji jelita) konieczna jest hospitalizacji i operacja.

Polipy jelita grubego

Polipy to uwypuklenia ponad powierzchnię błony śluzowej jelita. I w tym przypadku są one często wykrywane w ramach profilaktyki i badania kolonoskopii. Objawami polipów jelita grubego może być krew/śluz w stolcu, zmiana rytmu wypróżnień lub parcie na stolec. Polipy mogą być pojedyncze lub mnogie, nowotworowe lub nienowotworowe. Na szczególną uwagę zasługują gruczolaki, ponieważ na ich bazie może rozwinąć się rak jelita grubego. Z tego powodu polipy są usuwane w ramach kolonoskopii i poddawane badaniu histopatologicznemu.

Zespół jelita drażliwego (IBS)

Choroba, której przebieg zakłada okresy zaostrzeń i remisji objawów. Mowa o m.in. bólach brzucha, naprzemiennych zaparciach i biegunkach, wzdęciach czy bolesnym parciu na stolec. Nasilenie objawów może być spowodowane dietą lub stresem. IBS wpływa także na zdrowie psychiczne – mówi się o występowaniu stanów lękowych i depresji u pacjentów z zespołem jelita drażliwego, a wymienione wyżej objawy oraz spowodowane nimi zmęczenie mogą skutkować także wycofaniem z życia społecznego. W leczeniu kluczową role odgrywa dieta, leki. Jeśli pacjent zmaga się ze stresem, pomocna może być również terapia u psychologa.

Nieswoiste choroby zapalne jelit, czyli przewlekły stan zapalny jelit

Możemy wyróżnić dwie najczęściej diagnozowane nieswoiste choroby zapalne jelit, a są to wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Leśniowskiego-Crohna. Pierwsze ze schorzeń to choroba zapalna jelita grubego, w przebiegu której stan zapalny obejmuje błonę śluzową w odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy. U pacjenta mogą być także zdiagnozowane owrzodzenia. W przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna stan zapalny może pojawić się na dowolnym odcinku przewodu pokarmowego, w tym jelicie grubym, a zmiany zapalne są oddzielone zdrowymi odcinkami przewodu pokarmowego.

Obie choroby mogą przebiegać z okresami zaostrzeń i remisji. Przyczyny ich rozwoju nie są do końca jasne. Wskazuje się na fakt, iż u osób predysponowanych genetycznie może dochodzić do nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej pod wpływem czynników środowiskowych (są to m.in. dieta, leki, palenie tytoniu).

Nieswoiste choroby zapalne jelit objawiają się zmęczeniem, biegunkami, bólami i skurczami brzucha, spadkiem apetytu i masy ciała pacjenta. Może pojawić się także krwawienie z odbytu. Choroby są często diagnozowane u osób młodych, w drugiej i trzeciej dekadzie życia. Warto podkreślić, że powikłania tych schorzeń mogą wpływać na cały organizm, przykładowo w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna może dojść do zapalenia stawów czy zmian skórnych. Choroby zapalne jelit zwiększają także ryzyko rozwoju raka jelita grubego w przyszłości. Leczenie schorzeń polega na łagodzeniu objawów, ważna jest dieta, farmakoterapia.

Rak jelita grubego

Rak jelita grubego to jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych. Choroba może rozwijać się bezobjawowo przez lata. Jedynie 5-10% przypadków ma podłoże dziedziczne. Czynnikami ryzyka rozwoju raka jelita grubego jest m.in. wiek, stany zapalne jelit w przeszłości, otyłość, używki czy nieprawidłowa dieta. Objawy raka jelita grubego to m.in. zmiana wyglądu stolca (ołówkowate stolce), krew w stolcu, spadek masy ciała, uczucie niepełnego wypróżnienia, wyczuwalny guz w jamie brzusznej. Leczenie należy rozpocząć jak najszybciej po postawieniu diagnozy – jest ono skojarzone i może obejmować farmakoterapię, leczenie chirurgiczne, radioterapię, chemioterapię, immunoterapię.

Skoro wzięliśmy na tapet jelito grube, choroby i objawy z nimi związane, nie możemy nie wspomnieć o kolejnej ważnej rzeczy profilaktyce. Jak dbać o jelita i jakie badanie wykaże nieprawidłowości związane z jego funkcjonowaniem?

Profilaktyka chorób jelita

Nie na wszystkie przyczyny chorób jelita grubego masz wpływ, chociażby na uwarunkowania genetyczne. Możesz jednak wiele zrobić, aby wspomóc prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Dbanie o jelita to przede wszystkim dbanie o swoją dietę. Nawadniaj się, jedz regularnie. W Twoim menu powinny gościć warzywa i owoce, czyli źródło błonnika. Nie zapominaj o rybach, chudym nabiale i mięsie, produktach zbożowych. Codziennie sięgaj po tzw. dobre bakterie. Mowa oczywiście o kiszonkach, jogurtach naturalnych, kefirze czy maślance. Jelita nie lubią wysokoprzetworzonej żywności, nadmiaru cukru i soli, gazowanych napoi. Nie lekceważ objawów ewentualnych alergii czy nietolerancji pokarmowych. Mogą powodować przewlekły stan zapalny jelit i prowadzić do poważniejszych powikłań.

Nieprawidłowo pracujące jelito grube i choroby z nim związane bywają także efektem Twojego stylu życia. Dbaj o aktywność fizyczną, ogranicz lub najlepiej całkowicie wyeliminuj używki. Zapanuj nad stresem, jest on jednym z powodów nie tylko chorób, ale i ich zaostrzenia, jak jest w przypadku chociażby wspomnianego wyżej IBS. Możesz redukować napięcie emocjonalne poprzez sport, medytację, jogę, leżenie na macie z kolcami, przebywanie w naturze lub czytanie książki w spokoju. Z pewnością znajdziesz dla siebie metodę, która pomoże Ci wyciszyć umysł.

Profilaktyka chorób jelita jest też ściśle związana z badaniami kontrolnymi. Niestety, wielu pacjentów celowo je omija, bojąc się bólu czy dyskomfortu psychicznego z nimi związanego. Pamiętaj jednak, że medycyna stale się rozwija. Pierwszym krokiem do diagnozy jest konsultacja u gastrologa, badania laboratoryjne i w razie potrzeby USG jamy brzusznej, które wykonasz w naszej klinice. Lekarz może zlecić też wykonanie innych badań, które są niezbędne w diagnozowaniu problemów z jelitem.

Diagnostyka chorób jelit

Z racji tego, że objawy chorób jelita grubego są do siebie dość zbliżone, kluczową rolę odgrywa obserwacja organizmu i wnikliwa diagnostyka. W ramach profilaktyki zaleca się wykonywanie przede wszystkim dwóch badań. Jest to badanie kału na krew utajoną oraz kolonoskopia.

Badanie kału na krew utajoną pomoże potwierdzić lub wykluczyć krwawienie z przewodu pokarmowego. Jego obecność nie zawsze skutkuje widocznymi śladami krwi na stolcu, dlatego tak ważne jest, aby w ramach profilaktyki zbadać kał raz w roku. Jeśli masz objawy chorób jelita grubego, lekarz – w ramach ich zróżnicowania – może zasugerować Ci badanie kalprotektyny w kale. Pozwala ono zdiagnozować stany zapalne jelit. Badania laboratoryjne, przeprowadzane w ramach diagnostyki chorób jelit, to m.in. oznaczenie CRP oraz OB, które pomogą wykryć stan zapalny w organizmie. Szersza diagnostyka może obejmować także m.in. tomografię czy rezonans magnetyczny.

Kolonoskopia to kolejne ważne badanie w diagnostyce chorób jelit, zwłaszcza raku jelita grubego. Jest to badanie endoskopowe, pozwalające ocenić wnętrze jelita. W jego ramach – oprócz diagnostyki – możliwe jest podjęcie leczenia pacjenta (np. tamowanie krwawienia z przewodu lub usunięcie polipów) oraz pobranie materiału do badania histopatologicznego. Kolonoskopia jest badaniem przesiewowym dla osób po 50. roku życia, jednak wykonuje się ją wcześniej, jeśli wskazują na to objawy i stan zdrowia pacjenta lub jest on obciążony rodzinnie w kierunku chorób jelita grubego.

Zapraszamy na konsultacje do gastrologa w Warszawie w Premium Medical. Uprzedź choroby jelit i zbadaj się! Skontaktuj się z nami i ustal plan profilaktyki chorób jelita grubego.

Bibliografia:

1. lek. Magdalena Wiercińska, Nieswoiste zapalenia jelit, mp.pl, data dost. 22.11.2024r.
2. Uchyłki jelita grubego – podstawą leczenia jest odpowiednia dieta, pulsmedycyny.pl, data dost. 22.11.2024r.
3. lek. Magdalena Wiercińska , Polipy jelita grubego — przyczyny, leczenie, zagrożenie nowotworem, mp.pl, data dost. 22.11.2024r.
4. Nowotwór jelita grubego, onkologia.org.pl, data dost.22.11.2024r.
5. Zespół jelita drażliwego (IBS) – choroba młodych dorosłych, pulsmedycyny.pl, data dost. 22.11.2024r.
6. Choroby jelit coraz większą zmorą Polaków, umw.edu.pl, data dost.22.11.2024r.