Insulinooporność – diagnoza, objawy i związek z innymi chorobami

Czy wiesz, że za bólem stawów może stać… insulinooporność? To tylko jeden z jej nietypowych objawów. Sprawdź, po czym poznać, że ma się insulinooporność i w jaki sposób można ją zwalczyć.

Czym jest insulinooporność?

Insulinooporność to nie choroba, a stan, zaburzenie metaboliczne. Z pewnością słyszałeś o insulinie. To hormon wytwarzany przez trzustkę. Jego głównym zadaniem jest regulowanie poziomu glukozy we krwi. Odgrywa on także znaczącą rolę w m.in. metabolizmie białek i tłuszczy.

Gdy jest zachowana równowaga między stężeniem glukozy i insuliny we krwi, wszystko działa jak w zegarku. Bywa jednak i tak, że tkanki (wątroby, mięśni i tkanki tłuszczowej) stają się mniej wrażliwe na insulinę. To sygnał dla organizmu: trzustka musi produkować więcej insuliny, aby wyrównać poziom glukozy we krwi! Początkowo wszystko się udaje. Z czasem możliwości trzustki słabną. Nie produkuje wystarczającej ilości insuliny, a poziom glukozy we krwi wzrasta. Rozwija się insulinooporność. Ta z kolei, jeśli jest nieleczona, może prowadzić do stanu przedcukrzycowego, następnie do rozwoju cukrzycy.

Insulinooporność – objawy

Od rozwoju insulinooporności do rozwoju cukrzycy może upłynąć wiele lat. Masz zatem czas, aby zadbać o swoje zdrowie. Na jakie sygnały od organizmu musisz zwrócić uwagę? Objawy wczesnej insulinooporności u kobiet i mężczyzn mogą obejmować m.in.:

• zmęczenie,
• zmiany nastroju,
• przybieranie na wadze,
• kłopoty z pamięcią i koncentracją,
• senność po posiłkach,
• ochotę na słodkie.

Insulinooporność może mieć także objawy „wypisane” na ciele. Mowa o zmianach skórnych, a dokładniej rogowaceniu ciemnym. Przebarwienia pojawiają się w okolicy karku i pach. Wśród nietypowych objawów insulinooporności są bóle stawów, związane z przewlekłym stanem zapalnym w organizmie. U pacjentów z insulinoopornością – i to także tych szczupłych – może także występować charakterystyczny insulinowy brzuch. Jest on twardy, zaokrąglony.

Co jest przyczyną insulinooporności?

Przyczyny rozwoju insulinooporności to przede wszystkim nadwaga i otyłość, będące efektem nieprawidłowej diety pacjenta. Warto jednak wspomnieć o innych możliwych czynnikach ryzyka, które mogą stać za zmniejszoną wrażliwością tkanek na insulinę.

Insulinooporność – przyczyny:

• brak ruchu,
• stosowanie używek,
• stres,
• zaburzenia odżywiania,
• niektóre leki,
• uwarunkowania genetyczne (wrodzona zmniejszona wrażliwość tkanek na insulinę).

Ryzyko rozwoju insulinooporności rośnie też z wiekiem. Możliwą przyczyną rozwoju insulinooporności są też inne choroby, w tym zaburzenia pracy tarczycy oraz choroba Cushinga.

Sprawdź: nadczynność i niedoczynność tarczycy.

Insulinooporność a inne choroby

Nieleczona insulinooporność wiąże się z wieloma powikłaniami. Rozwój stanu przedcukrzyowego i cukrzycy to jedne z nich. Do listy możliwych skutków ubocznych insulinooporności należy także dodać większe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, wzrost wagi i ryzyko rozwoju zaburzeń lipidowych i tym samym miażdżycy. Insulinooporność może mieć wpływ na rozwój niealkoholowego stłuszczenia wątroby, obturacyjnego bezdechu sennego czy problemów z nerkami.

Sprawdź: nadwaga i otyłość a zdrowie serca.

Insulinooporność a PCOS

Istotna jest zależność między insulinoopornością a PCOS, czyli zespołem policystycznych jajników. Wiele pacjentek z PCOS, również tych szczupłych, ma zdiagnozowaną insulinooporność. Z czego to wynika? Wzrost produkcji insuliny wpływa na zwiększoną produkcję androgenów. To z kolei ma związek z problemami z owulacją. Z drugiej strony wzrost androgenów nasila objawy insulinooporności i koło się zamyka.

Sprawdź: PCOS – objawy i leczenie.

Kiedy iść do lekarza przy objawach insulinooporności?

Jeśli podejrzewasz u siebie insulinooporność, nie zwlekaj – umów się na konsultację lekarską. Specjalista, na podstawie wywiadu medycznego i wskazanych przez Ciebie objawów, zleci Ci odpowiednią diagnostykę. Nie wybieraj samodzielnie badań i nie interpretuj ich wyników. W przypadku insulinooporności nie ma jednoznacznych kryteriów klinicznych, co dodatkowo utrudnia diagnozę. Każdy przypadek jest indywidualny, każdy z nas ma inną wrażliwość komórek na insulinę – aż 50% zależy ona od naszej genetyki.

Jak sprawdzić insulinooporność?

Diagnoza insulinooporności jest stawiana w oparciu o rozmowę z pacjentem, jego objawy kliniczne oraz wyniki badań. Ich lista jest uzależniona od stanu zdrowia pacjenta. Jedno jest pewne – lekarz, aby potwierdzić lub wykluczyć insulinooporność zleci sprawdzenie stężenia glukozy i insuliny w surowicy krwi (badanie jest wykonywane na czczo). Konieczne jest obliczenie wskaźnika HOMA-IR, czyli stosunku glukozy do insuliny. W ramach diagnostyki mogą zostać zlecone także takie badania, jak m.in.:

• test obciążenia glukozą, morfologia, lipidogram, oznaczenie poziomu kwasu moczowego i witaminy D3, próby wątrobowe, marker stanu zapalnego CRP.

Jakie badania hormonalne zrobić przy podejrzeniu insulinooporności?

Zaburzenia hormonalne często współwystępują z insulinoopornością. Stąd też lekarz może zadecydować o przeprowadzeniu u pacjenta badań hormonalnych. Mowa przede wszystkim o oznaczeniu poziomu TSH, aby sprawdzić pracę tarczycy, oraz kortyzolu (hormonu stresu).

Sprawdź: zaburzenia hormonalne u kobiet.

Co zrobić, aby zwalczyć insulinooporność?

Insulinooporność można cofnąć. W tym celu musisz zmienić swój styl życia – i chociaż nie jest to łatwe zadanie, uchroni Cię przed rozwojem stanu przedcukrzycowego, cukrzycy i związanych z nią powikłań. Skorzystaj z pomocy specjalistów – dietetyk zadba o Twój jadłospis, a trener personalny pomoże dobrać aktywność fizyczną do Twoich możliwości i potrzeb.

Zadbaj o regenerację i odpoczynek – nie zaniedbuj snu i postaraj się ograniczyć stres. W jego redukcji doskonale sprawdza się właśnie sport. Znajdź czas na hobby, spotkania z bliskimi, ćwiczenia oddechowe, muzykoterapię, jogę czy masaż relaksacyjny.

Jak schudnąć przy insulinooporności?

Jeśli masz zdiagnozowaną insulinooporność, dieta i ruch pomogą Ci w walce z nadprogramowymi kilogramami i poprawią wrażliwość na insulinę. Aby się nie zniechęcić, stosuj metodę małych kroczków. Przyzwyczaisz organizm do zmian. Możesz stopniowo wydłużać czas spaceru lub treningu. Zamienić batonik na kilka truskawek. Jasne pieczywo na to pełnoziarniste. Przede wszystkim nie stosuj głodówek, ani restrykcyjnych diet. Jedz regularnie, co 3 godziny. Pamiętaj o nawodnieniu organizmu. Pożywienie to źródło składników odżywczych i zastrzyk energii dla organizmu. Nawet z diagnozą insulinooporności, jadłospis może być kolorowy i smaczny.

Insulinooporność – dieta

Dieta przy insulinooporności to jadłospis oparty na żywności niskoprzetworzonej, z niskim indeksem glikemicznym (stawiaj na produkty z IG niższym niż 55). Liczy się nie tylko to, co jesz, ale jak komponujesz posiłki. Do każdego dania z węglowodanami dodaj źródło białka i tłuszczów. Nie dość, że się bardziej nasycisz, to jeszcze nieco spowolnisz proces trawienia (unikniesz nagłego „wyrzutu” glukozy). W Twoim menu powinny królować warzywa, chude mięso i nabiał, tłuszcze roślinne, słodkim dodatkiem mogą być np. owoce z niskim IG, takie jak borówki czy jagody.

Czego unikać przy insulinooporności i czego nie jeść?

Fast-food? Alkohol? Lepiej z nich zrezygnuj. Wysokoprzetworzona żywność nie pomoże Ci w walce z insulinoopornością, a jedynie zaostrzy jej objawy. Słodycze, słodkie i gazowane napoje, wyroby cukiernicze to kolejne punkty na liście produktów zakazanych. Jeśli masz ochotę na małe co nieco, możesz na przykład postawić na domowe batony z płatków owsianych i orzechów lub kupić gotowe przekąski dla osób z insulinoopornością.

Leczenie insulinooporności w Premium Medical

Jeśli masz zdiagnozowaną insulinooporność lub chcesz się zbadać w jej kierunku, zapraszamy Cię na wizytę do naszych specjalistów w Premium Medical:

• diabetolog w Warszawie,
• endokrynolog w Warszawie.

Doświadczeni lekarze zadbają o Twoje samopoczucie i zdrowie, a Ty zapomnisz o objawach insulinooporności, które utrudniają Ci codzienne funkcjonowanie. Bądź o krok przed cukrzycą!

Bibliografia:

1. Insulinooporność – czy prowadzi do cukrzycy?, pacjent.gov.pl, data dost. 20.10.2025r.
2. Insulinooporność i stan przedcukrzycowy – diagnostyka i leczenie, termedia.pl, data dost. 20.10.2025r.
3. prof. Leszek Czupryniak i in., Insulinooporność w pytaniach i odpowiedziach. Insulinooporność jako pseudochoroba – powszechny problem w gabinecie diabetologa i endokrynologa. Med. Prakt., 2022; 1: 88–100.
4. Prof. Edward Franek: Insulinooporność? Wyzwanie dla lekarzy, swiatlekarza.pl, data dost. 20.10.2025r.