Rak jamy ustnej – przyczyny, objawy, zapobieganie i diagnoza

Rozwija się po cichu i zwykle daje o sobie znać, gdy zmiany są już w zaawansowanym stadium. Rak jamy ustnej, bo o nim mowa, to jeden z nowotworów złośliwych okolic głowy i szyi. Dotyka osoby w każdym wieku, również te regularnie odwiedzające stomatologa. Jak wygląda rak jamy ustnej i czy można zapobiec chorobie?

Choroba, o której niewiele się mówi

Z roku na rok rośnie świadomość społeczeństwa na temat chorób onkologicznych. Niestety, nie każdy rodzaj nowotworu jest szeroko omawiany. W grupie pomijanych chorób znajduje się, chociażby rak jamy ustnej. Wiele osób utożsamia jego rozwój z brakiem uzębienia i higieny jamy ustnej, nie zdając sobie sprawy z tego, że ważnym czynnikiem ryzyka jest tutaj np. picie alkoholu.

Rak jamy ustnej to choroba mogąca mieć wiele postaci. Wszystko zależy od lokalizacji zmian i ich typu. Mówiąc o raku jamy ustnej, mamy na myśli nowotwory złośliwe błony śluzowej wargi, języka, dna jamy ustnej, podniebienia twardego, policzka, wyrostka zębodołowego, dziąsła czy trójkąta zatrzonowcowego.

Choroba częściej dotyka mężczyzn, jednak statystyki wskazują na rosnącą w ostatnich latach liczbę pacjentek zmagających się z rakiem jamy ustnej. W większości diagnozowaną postacią raka jest rak płaskonabłonkowy jamy ustnej, rzadziej nowotwory ślinianek, chłoniak czy czerniak jamy ustnej.

Z czego robi się nowotwór? Choroba jest związana z nieprawidłowym rozrostem komórek, co prowadzi do powstania owrzodzenia, guza lub nacieku. Wśród czynników ryzyka wymienia się m.in. palenie tytoniu.

Rak jamy ustnej – przyczyny

Jakie są czynniki ryzyka w przypadku raka jamy ustnej? Na rozwój choroby może wpływać wiele elementów, a geny nie są wcale najważniejszymi z nich.

Styl życia

Nowotwór jamy ustnej może mieć związek z prowadzonym stylem życia. Mowa przede wszystkim o używkach – paleniu tytoniu (w obojętnej jakiej formie) oraz piciu alkoholu.

Dieta

Jednym z czynników ryzyka raka jamy ustnej jest nieprawidłowa dieta i związane z nią niedobory dietetyczne. Dlatego tak ważne jest, aby każdego dnia stosować urozmaiconą dietę, bogatą w warzywa i owoce, ograniczyć cukier oraz żywność przetworzoną.

Wirus brodawczaka ludzkiego

Naukowcy od lat wskazują na możliwą zależność między rozwojem nowotworu jamy ustnej a zakażeniem wirusem HPV.

Brak/nieodpowiednia higiena jamy ustnej

Odpuszczanie kontroli u stomatologa, nieprawidłowe mycie zębów, nieużywanie nici – to tylko kilka z oznak niewystarczającej higieny jamy ustnej. Niewyleczone stany zapalne mogą przeobrazić się w groźniejsze zmiany, a źle dobrana proteza stomatologiczna podrażniać błonę śluzową jamy ustnej. Nieleczona grzybica, niezdiagnozowane i nieleczone stany przedrakowe (np. owrzodzenia, liszaj płaski, leukoplakia) to większe ryzyko rozwoju zmian złośliwych w obrębie jamy ustnej.

Biorąc pod uwagę powyższe czynniki ryzyka, łatwo określić elementy profilaktyki nowotworu jamy ustnej. Bogata w witaminy dieta, odpowiedni styl życia i higiena jamy ustnej, regularne kontrole stomatologiczne oraz wyeliminowanie używek znacząco zmniejszają ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej.

Jakie są pierwsze objawy raka jamy ustnej?

Rak jamy ustnej objawy ma uzależnione od rodzaju i miejsca występowania nowotworu. Bardzo wielu pacjentów trafia do lekarza i jest poddawana diagnostyce już w zaawansowanym stadium choroby (podobnie jest w przypadku raka wątroby). Dlaczego? Początkowo nowotwór jamy ustnej objawy ma prawie niezauważalne – guz rośnie przez długi czas, a zmiana zabarwienia powierzchni błony śluzowej jest wykrywana bardzo często dopiero w trakcie kontroli u stomatologa. Z kolei ewentualne dolegliwości typu ból gardła czy chrypka łatwo przypisać innych schorzeniom.

Jakie zmiany w jamie ustnej powinny niepokoić? Zwróć uwagę na m.in.:

• przewlekłą, utrzymującą się kilka tygodni chrypkę,
• problemy z przełykaniem,
• obrzęki szyi,
• wyczuwalne guzy na szyi,
• ból, pieczenie języka,
• drętwienie języka, problemy z jego ruchomością,
• niedowłady nerwów czaszkowych,
• utrzymujący się długo ból gardła,
• owrzodzenia, krwawienia wewnątrz jamy ustnej,
• zmianę zabarwienia powierzchni błony śluzowej,
• guzy, zgrubienia i inne patologiczne zmiany wewnątrz jamy ustnej.

Jak zdiagnozować raka jamy ustnej?

Diagnostyka raka jamy ustnej jest wieloetapowa i rozpoczyna się od wywiadu medycznego z pacjentem. Następnie przeprowadzane jest badanie fizykalne i badania obrazowe. Jeśli u pacjenta podejrzewany jest rak jamy ustnej, diagnoza może obejmować m.in. zdjęcie rentgenowskie, USG, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny. Aby określić charakter zmian, konieczne jest przeprowadzenie badania histopatologicznego pobranego z jamy ustnej wycinka. W celu potwierdzenia lub wykluczenia obecności ewentualnych przerzutów należy przeprowadzić także diagnostykę węzłów chłonnych.

Proces leczenia i rokowania

Wykrycia raka jamy ustnej we wczesnym stadium daje 80% szans na 5-letnie przeżycie. Najlepsze rokowania mają pacjenci, u których możliwe jest wprowadzenie radykalnych metod leczenia, czyli całkowite wycięcie zmian chorobowych.

Oprócz leczenia chirurgicznego rak jamy ustnej może być leczony przy pomocy radioterapii. Ważnym elementem procesu leczenia jest odpowiednie żywienie pacjenta. Operacja, trudności w przełykaniu i ból często wiążą się z niemożliwością lub niechęcią przyjmowania posiłków. Rozwiązaniem jest dieta płynna lub półpłynna, stosowanie specjalnych preparatów dla pacjentów onkologicznych.

Gdy choroba jest w zaawansowanym stadium, a ogólny stan pacjenta jest zły, leczenie obejmuje opiekę paliatywną i łagodzenie objawów choroby.

Sprawdź, jakie są najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn.

Nowotwór jamy ustnej – gdzie szukać pomocy?

W przypadku tak podstępnej choroby, jaką jest rak jamy ustnej, badania powinny być przeprowadzone jak najszybciej po zauważeniu niepokojących objawów u pacjenta. Im szybsza diagnostyka i diagnoza, tym lepsze rokowania i większe możliwości w wyborze metody leczenia. Wczesne wykrywanie nowotworów jest możliwe, jednak to pacjent musi chcieć zapisać się na badanie.

W naszej klinice Premium Medical zapewniamy wizyty bez kolejek i opiekę medyczną doświadczonych lekarzy. Chcesz umówić się do onkologa w Warszawie? Zarezerwuj konsultację u naszego specjalisty już teraz! Wybierz dogodny termin i umów się online, telefonicznie lub osobiście.

Zapewniamy szeroką diagnostykę nie tylko w przypadku nowotworu jamy ustnej, ale i innych chorób. Wykonasz u nas niezbędne badania laboratoryjne, w tym oznaczysz markery nowotworowe. Dysponujemy najnowszym sprzętem diagnostycznym, a nasi lekarze przeprowadzą Cię przez cały proces diagnostyki i ewentualnego leczenia.

Nie odkładaj swojego zdrowia na później – zadbaj o siebie już dzisiaj. Zapraszamy do rejestracji wizyty!

Bibliografia

1. dr med. Wojciech M. Wysocki, Rak jamy ustnej, mp.pl, data dost. 25.08.2024r.
2. dr n. med. Agata Jarosławska-Zych i in., Rak jamy ustnej – wpływ umiejscowienia na terapię, podyplomie.pl, data dost. 25.08.2024r.
3. Czym jest rak jamy ustnej?, onkologia.org.pl, data dost. 25.08.2024r.
4. dr n. med. Iwona M. Tomaszewska, Nowotwory jamy ustnej, mp.pl, data dost.25.08.2024r.
5. Profilaktyka nowotworów jamy ustnej, redakcja wydania polskiego: Anna Lella, Halina Borgiel-Marek, Olsztyn : Pracownia Wydawnicza ElSet, 2021.