Torbiele jajników – objawy, rozpoznanie i leczenie

Czy wiesz, że torbiel jajnika może rozwinąć się już w życiu płodowym? Prawie każda kobieta na pewnym etapie swojego życia otrzyma diagnozę torbieli na jajniku. Zazwyczaj nie stanowi ona powodu do niepokoju. Może jednak wymagać rozszerzenia badań w celu rozróżnienia jej ze zmianami o charakterze złośliwym. Jakie są objawy torbieli na jajniku? Czy każdą z nich należy usunąć? 

Torbiel na jajniku – co to takiego?

Torbiel jajnika, inaczej cysta, to zmiana o okrągłym lub owalnym kształcie, wypełniona płynem oraz otoczona ścianą łącznotkankową. Tego typu zmiany mogą pojawić się w każdym wieku – w życiu płodowym, u noworodków, u kobiet w okresie rozrodczym lub postmenopauzalnym.

Torbiele jajników występują w jednym lub w obu jajnikach, pojedynczo lub zbiorowo. W większości przypadków zmiany te są wykrywane przypadkowo, w ramach badań kontrolnych. To tylko kolejny dowód na to, jak ważna jest profilaktyka.

Sprawdź: nowotwory złośliwe skóry – rodzaje, przyczyny i zapobieganie.

Jakie badanie wykryje torbiel na jajniku? USG przezpochwowe to nie tylko jedno z obowiązkowych badań kontrolnych ginekologicznych, ale i prosta i skuteczna metoda w podstawowej diagnostyce torbieli jajnika. Pozwala ocenić ich lokalizację, liczbę, wielkość, kształt i zawartość. Badania dodatkowe to badania laboratoryjne, w tym badania hormonalne i oznaczenie markerów nowotworowych w celu rozróżnienia zmiany od nowotworu jajnika.

Czy torbiele jajnika są groźne?

Szacuje się, że 95% przypadków torbieli jajników to niegroźne zmiany wymagające obserwacji lub leczenia zachowawczego. Każdy przypadek jest jednak traktowany indywidualnie. Należy wziąć pod uwagę to, jakiego typu są to torbiele na jajnikach, objawy, które towarzyszą pacjentce, jej samopoczucie i ogólny stan zdrowia kobiety.

Rodzaje torbieli jajników

Torbiel jajnika czynnościowa to zmiana mająca związek z zaburzeniami hormonalnymi i tym samym funkcjonowaniem jajnika.

• Torbiel prosta, pęcherzykowa – jedna z najczęściej występujących torbieli jajnika. W trakcie cyklu, tuż po miesiączce, w jajnikach powstają pęcherzyki. Jeden z nich – pęcherzyk Graafa przyjmuje większy rozmiar i ostatecznie pęka w chwili owulacji, uwalniając komórkę jajową. Może się zdarzyć, że pęcherzyk Graafa nie pęknie i tym samym przekształci się w torbiel.
• Torbiel ciałka żółtego – zmiana ma związek z nieprawidłowościami w procesie zanikania ciałka żółtego w przypadku braku zapłodnienia. Standardowo, gdy nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte zanika. Gdy tak się nie stanie, w jego wnętrzu rozwija się torbiel.
• Torbiel krwotoczna – zmiana traktowana jako torbiel jajnika czynnościowa. Do jej rozwoju dochodzi, gdy pękający pęcherzyk Graafa uszkadza sąsiednie naczynia krwionośne. Krew wypełnia ów pęcherzyk lub ciałko żółte, tworząc torbiel.

Torbiel na jajniku patologiczna to zmiana niemająca powiązania z funkcjonowaniem jajnika.

• Torbiel dermoidalna (skórzasta) – jest to rodzaj potworniaka dojrzałego, wywodzący się ze struktur zarodkowych. Tego typu torbiel jajnika może zawierać w sobie zęby, skórę, włosy lub paznokcie.
• Torbiel endometrialna (czekoladowa) – zmiana powstająca w przebiegu endometriozy, wypełniona ciemnobrązową krwią.

Do grupy torbieli patologicznych zaliczamy również torbiele nowotworowe.

Jak szybko rośnie torbiel na jajniku?

To, jak szybko rośnie torbiel na jajniku, jest zależne m.in. od jej rodzaju. W przypadku torbieli czynnościowych zmiana może pojawić się w ciągu zaledwie jednego cyklu menstruacyjnego.

Wielkość torbieli jest zróżnicowana. Mogą to być zmiany kilkumilimetrowe lub znacznie większe, osiągające wielkość pomarańczy. Czy torbiel na jajniku boli? Dolegliwości bólowe mogą, ale nie muszą się pojawić. Oto lista symptomów, na które warto zwrócić uwagę.

Torbiel na jajniku – objawy

Bardzo często torbiel jajnika rozwija się bezobjawowo, stąd tak wielkie zaskoczenie pacjentek w momencie postawienia diagnozy.

Po czym poznać, że ma się torbiel na jajniku? Można wyróżnić kilka symptomów, których pojawienie się bywa związane z rozwojem tego typu zmiany. Zazwyczaj ma to miejsce, gdy u pacjentki wykrywana jest duża torbiel na jajniku. Objawy to m.in.:

• zaburzenia cyklu miesiączkowego,
• ból podczas stosunku,
• wzdęcia i powiększenie obwodu brzucha,
• częstomocz (gdy torbiel uciska na pęcherz).

Co boli przy torbieli jajnika?

Torbiel jajnika – jeśli boli – to daje o sobie znać w postaci dolegliwości bólowych w obrębie podbrzusza. W przypadku torbieli skórzastej ból może być zlokalizowany także w okolicy pleców.

Czym grozi torbiel jajnika?

Torbiel na jajniku czynnościowa zazwyczaj znika samoistnie w przeciągu 2 lub 3 cykli menstruacyjnych. Jeśli tak się nie stanie, lekarz może zadecydować o wprowadzeniu leczenia, najczęściej jest to terapia hormonalna.

W przypadku torbieli patologicznych wymagane jest poszerzenie diagnostyki i w razie potrzeby usunięcie zmiany. Pacjentka może dostać skierowanie na tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, biopsję.

Jakie są konsekwencje torbieli na jajniku?

Chociaż większość torbieli jajnika wymaga jedynie obserwacji lub leczenia zachowawczego, u niektórych pacjentek może dojść do pewnych powikłań. Mowa o skręcie lub pęknięciu torbieli. Oba przypadki wymagają natychmiastowego zgłoszenia się po pomoc medyczną. Skręt torbieli jajnika może prowadzić do niedokrwienia i martwicy jajnika. Gdy dojdzie do pęknięcia torbieli, jej zawartość wylewa się do jamy brzusznej, co również może stanowić zagrożenie dla zdrowia pacjentki.

Jak rozpoznać skręt lub pęknięcie torbieli na jajniku? Objawy to nagły i silny ból podbrzusza, osłabienie, nudności i wymioty.

Czy torbiel jajnika trzeba usunąć?

O przebiegu leczenia decyduje lekarz. Usuwanie torbieli jajnika może być konieczne, gdy zmiana jest duża i/lub rośnie. Zabieg jest także przeprowadzany w przypadku nietypowych zmian (np. torbieli dermoidalnej), mających wpływ na codzienny komfort pacjentki. Każda torbiel z ryzykiem charakteru nowotworowego wymaga usunięcia.

Sprawdź: rak szyjki macicy – objawy i profilaktyka.

Leczenie torbieli jajników w przebiegu endometriozy również może się wiązać z koniecznością wykonania zabiegu. Terapia pacjentek z endometriozą jest długim procesem, polegającym na usuwaniu ognisk choroby, w tym przypadku również torbieli. Zaleca się, aby usuwać torbiele endometrialne wielkości powyżej 3 cm, ale ostateczna decyzja jest podejmowana przez lekarza w oparciu o stan zdrowia pacjentki.

Torbiele na jajnikach a ciąża

Wiele kobiet obawia się, że torbiel jajnika pokrzyżuje ich plany na zostanie mamą. Jak już zostało wspomniane, torbiel na jajniku zazwyczaj samoistnie zanika lub jest podatna na leczenie zachowawcze. Dzięki temu nie stanowi ona przeszkody w zajściu w ciążę.

Niestety, bywa i tak, że torbiel jajnika jest powodem kłopotów z płodnością. Najczęściej ma to miejsce w przypadku torbieli powstających w przebiegu endometriozy oraz PCOS.

Warto także poruszyć temat ewentualnego usunięcia jajnika z torbielą. Posiadanie jednego, zdrowego jajnika nie przekreśla możliwości zajścia w ciążę.

Leczenie torbieli jajników – oferta Premium Medical

Masz torbiel jajnika? Szukasz miejsca, w którym przyjmuje doświadczony ginekolog w Warszawie? Zapraszamy Cię na wizytę do specjalisty w Premium Medical. W ramach konsultacji lekarz przeprowadzi niezbędną diagnostykę, a zlecone badania laboratoryjne wykonasz wygodnie na miejscu. Umów konsultację online, telefonicznie lub osobiście i sprawdź stan swojego zdrowia!

Bibliografia

1. lek. Ewelina Stefanowicz, Torbiele jajnika, mp.pl. 04.07.2025r.
2. Izabela Ulman-Włodarz i in., Torbiel skórzasta jajnika – możliwe powikłania, GinPolMedProject 2 (24) 2012.
3. Krzysztof Szyłło, Natalia Leśnik, Zasady postępowania w przypadku niezłośliwych guzów jajnika, forumginekologii.pl, data dost. 04.07.2025r.